Commentaar Vrouwenpartij: een pijnlijk voorbeeld waar we zien dat ook managers en bestuurders die hoogopgeleid zijn, het intellectuele topje van onze maatschappij, hun gevoelens en emoties niet onder controle kunnen houden. Normen en waarden zijn ook bij hen niet heilig. Jaloezie en machtsmisbruik kunnen ook bij deze mensen een hoofdrol spelen. Een treurig macho tafereel zoals beschreven in het uitstekende artikel hieronder.
WijSamen app
Onze WijSamen app via Slack om MeToo grensoverschrijdend gedrag te registreren en effectief te stoppen, kan ook in organisaties als de TU Delft gebruikt worden om machtsmisbruik tijdig te ontmaskeren en te stoppen. Het voorstel van mevrouw Hamer om MeToo gedrag te rapporteren aan verplichte vertrouwenspersonen blijkt op de TU Delft onvoldoende effectief, met als gevolg alsnog vertrekkende medewerkers.
Onze WijSamen app kan gebruikt worden om elke vorm van grensoverschrijdend gedrag aan te melden bij de gebruikersgroep. Elke melder wordt lid van de groep. Elke overtreder wordt een kanaal in de app waarin elke soort overtreding gemeld kan worden. De soort overtreding kan gecodeerd worden (gecategoriseerd). De personen in de groep kunnen elkaar helpen en beschermen. Bijvoorbeeld met foto’s, video’s, voice opnamen die als bewijsmateriaal kunnen dienen. Zeer effectief in het geval dat de overtreder wil overgaan tot dreigementen.
Weet ook dat buitenstaanders en overtreders geen toegang hebben tot de app omdat ze geen lid zijn. De personen die een melding maken blijven -heel belangrijk- anoniem voor mensen buiten de groep van leden.
Bij voldoende of bij ernstige meldingen kan de groep het bestuur vragen om maatregelen te nemen of effectief op te treden. Niets hoeft naar buiten te komen zolang het bestuur de overtredingen maar stopt. Als het bestuur nalatig is, dan kan dat ernstige gevolgen tot gevolg hebben voor het bestuur zelf. De resultaten van de WijSamen app motiveert bestuurders direct en effectief op te treden.
Personen die zich nu onveilig voelen, zullen zich minder onveilig voelen wanneer zij de bescherming van een gelijkgestemde groep voelen. Er niet alleen voor staan, zoals dat wel was voor Daphne Stam op de TU Delft.
De kennis dat een WijSamen app tegen grensoverschrijdend gedrag van elke vorm, operationeel is, zal een sterk ontnuchterend effect hebben bij potentiële en gevestigde overtreders. De jager zal zijn prooien moeten (gaan) respecteren, wil hij niet in zijn eigen voet schieten.
Lees hier het artikel: Prominente planeetonderzoeker loopt aan tegen machocultuur en vertrekt bij TU Delft
Bron: Volkskrant.nl
Stan van Pelt
29 augustus 2023
Bron: Volkskrant.nl
Stan van Pelt
29 augustus 2023
Prominente planeetonderzoekster loopt aan tegen machocultuur en vertrekt bij TU Delft
Daphne Stam, een van de bekendste planeetonderzoekers van Nederland, is opgestapt bij de TU Delft. Ze liep naar eigen zeggen ‘keihard aan’ tegen het old boys network binnen haar faculteit.‘Keer op keer merkte ik dat mijn expertise niet serieus werd genomen’, licht Daphne Stam haar vertrek toe. ‘Er heerst een paternalistische sfeer van ‘wij weten wat het beste is voor jou en je onderzoek’. Ik werd buiten relevante beslissingen gehouden. Niet alleen in Delft, maar ook bij andere instituten in Nederland had ik hiermee te maken. En als je je uitspreekt word je als lastig gezien. Ik vind het heel jammer om weg te gaan, ik ga de studenten erg missen, maar ik wil geen energie meer steken in achterkamertjesgevechten.’
Stam is een vooraanstaand expert in haar vakgebied. De afgelopen 25 jaar deed ze veel onderzoek naar hoe je de samenstelling kunt bepalen van de atmosfeer van planeten binnen en buiten ons zonnestelsel, bijvoorbeeld met telescopen en ruimtesondes. Zo kun je hun klimaten begrijpen en speuren naar buitenaards leven.
Ze droeg bij aan missies van ruimtevaartorganisaties Nasa en ESA, en was initiatiefnemer van SPEXone. Dat satellietinstrument meet vanaf volgend jaar de rol van fijnstof bij klimaatverandering. Stam heeft ruim 250 wetenschappelijke publicaties op haar naam staan en haalde belangrijke onderzoekssubsidies binnen. Daarnaast is ze een veelgevraagd deskundige om nieuws over de ruimte te duiden.
Conflict
Bij arbeidsconflicten is het lastig reconstrueren waar het misging, maar op Stams faculteit Luchtvaart- en Ruimtevaarttechniek lijkt sprake van een patroon, blijkt uit extern onderzoek van advocatenkantoor Van Overbeek de Meyer in 2021.
Aanleiding was een interne medewerkersmonitor van de TU Delft. Medewerkers klaagden over roddelen, pesten en intimidatie. Bijna een kwart gaf aan één of meerdere gevallen van ongewenste persoonlijke bejegening door collega’s, leidinggevenden of anderen te hebben meegemaakt, blijkt uit jaarverslagen van de TU Delft.
Het rapport, dat niet eerder naar buiten kwam en in handen is van de Volkskrant, concludeert dat in meerdere gevallen ‘een gezonde manier van aanspreken en daadkrachtig optreden ontbreken. (…) Dit (heeft) meer dan eens tot gevoelens van sociale onveiligheid geleid.’ Tegelijkertijd had de onderzoekscommissie niet de indruk dat het grensoverschrijdend gedrag structureel was.
Voorbeelden uit het rapport: intimiderend gedrag door mensen hoger in de hiërarchie, roddelen, en onopgeloste, langdurige conflicten tussen medewerkers. Vijf geïnterviewden (onder wie ook mannen) vertelden dat het voor vrouwen niet eenvoudig is om tegen het ‘old boys network/de machocultuur’ op te boksen. ‘Iemand die zich uitspreekt wordt zelf als probleem ervaren.’ Daarnaast voelden mensen zich onvoldoende gehoord door vertrouwenspersonen en de ombudsman.
Gepasseerd
Ook Stam liep hier tegenaan. De druppel was de gang van zaken rond een nieuwe onderzoeksgroep naar ruimte-instrumenten, haar eigen expertisegebied. ‘Eerst kreeg ik te horen dat ik niet hoefde te solliciteren op de bijbehorende hoogleraarspositie, omdat ik nooit projectleider was geweest van een gelanceerd ruimte-instrument. Vervolgens werd ik ook niet gevraagd voor de sollicitatiecommissie, terwijl ik met de hoogleraar moest gaan samenwerken. Achteraf bleken de functie-eisen aangepast: degene die werd aangenomen, had bijvoorbeeld ook geen eigen instrument in de ruimte. Ik voelde me gepasseerd en genegeerd.’
Ook werd zonder overleg met haar een vacature uitgeschreven voor een universitair docent binnen de nieuwe onderzoeksgroep, op een onderwerp waaraan een promovenda van haar al werkte. Die zegde daarop ontgoocheld haar baan op. Stam: ‘Toen een externe collega, die ook bij die promotie betrokken was, vragen begon te stellen, werd ik daarop aangesproken.’ In een mailwisseling (ingezien door de Volkskrant) schreef het afdelingshoofd dat Stam ‘de goede naam van de TU Delft’ niet uitdroeg.
‘We vinden het oprecht [?] jammer hoe dit allemaal is gelopen’, laat een woordvoerder van Stams faculteit in een schriftelijke reactie weten. Vanwege privacyoverwegingen wil de TU Delft niet ingaan op beweegredenen van medewerkers die vertrekken.
Buitenaards leven
‘Haar vertrek is zonde en tragisch’, reageert astronoom Frans Snik (Universiteit Leiden), die veel met Stam samenwerkt. ‘Ze is pionier op het gebied van exoplanetenonderzoek en een waanzinnig goede docent. Haar theoretisch werk is de leidraad voor allerlei telescopen die op de rol staan om exoplaneten te onderzoeken, bijvoorbeeld de Habitable Worlds Observatory, een van de opvolgers van de James Webb-ruimtetelescoop.’
Het unieke van Stam, zegt planeetonderzoeker Inge Loes ten Kate (Universiteit Utrecht), is dat ze de koppeling maakt tussen ons zonnestelsel en exoplaneten. ‘Ze is heel breed: ze maakt theoretische modellen én werkt aan meetinstrumenten. Ze had allang hoogleraar moeten zijn.’ De bijzonder hoogleraar noemt Stams opstappen ‘een aderlating’. ‘Als wetenschapper vind ik het jammer, maar ook als vrouw. Het is prettig om een collega te hebben in wie je je herkent en die net iets verder is in haar carrière. Er is maar een handvol vrouwen in Nederland in dit vakgebied, en nu gaat er één van weg.’
Machtsproblematiek
Eerder kwam ook al een geval van machtsproblematiek naar buiten in een aanpalend vakgebied, de sterrenkunde. Vorig jaar beschreef de Volkskrant hoe de Leidse hoogleraar sterrenkunde Tim de Zeeuw werd weggestuurd na beschuldigingen van wangedrag. Binnen zijn vakgroep heerste een angstcultuur waarin de hoogleraar medewerkers genadeloos afkraakte, vooral als ze in zijn ogen niet intelligent genoeg waren. Vrouwen voelden zich onveilig. Uiteindelijk moest De Zeeuw, die in binnen- en buitenland machtige posities bekleedde binnen de astronomie, vertrekken na een klacht van vier vrouwelijke medewerkers.
‘Dit is helaas systemisch in de academische wereld, niet alleen in de planeetwetenschap en astronomie’, zegt Snik. ‘Ik hoop dat we het gesprek hierover nu serieus gaan voeren. Dat zou nog een silver lining kunnen geven aan Stams vertrek.’
De TU Delft blijft werken aan een veilige, inclusieve en collegiale werkcultuur, benadrukt de woordvoerder. ‘Daarin investeren we blijvend, omdat het altijd beter kan en beter moet. Zo nodig huren we daar onafhankelijke externe expertise voor in. Met name op het gebied van diversiteit en de doorstroom van vrouwelijke wetenschappers hebben we de afgelopen jaren stappen gezet.’
Stam gaat kijken of ze op de een of andere manier door kan werken aan lopende internationale projecten. ‘Al ga ik misschien ook wel iets heel anders doen.’ Missies waarbij ze betrokken is, zijn onder andere een aanstaande Venus-sonde van ESA en de Indiase Chandrayaan-3-missie, die vorige week succesvol een lander op de maan wist te zetten.
Over de auteur: Stan van Pelt is wetenschapsjournalist en gepromoveerd in de neurowetenschappen.
Ze droeg bij aan missies van ruimtevaartorganisaties Nasa en ESA, en was initiatiefnemer van SPEXone. Dat satellietinstrument meet vanaf volgend jaar de rol van fijnstof bij klimaatverandering. Stam heeft ruim 250 wetenschappelijke publicaties op haar naam staan en haalde belangrijke onderzoekssubsidies binnen. Daarnaast is ze een veelgevraagd deskundige om nieuws over de ruimte te duiden.
Conflict
Bij arbeidsconflicten is het lastig reconstrueren waar het misging, maar op Stams faculteit Luchtvaart- en Ruimtevaarttechniek lijkt sprake van een patroon, blijkt uit extern onderzoek van advocatenkantoor Van Overbeek de Meyer in 2021.
Aanleiding was een interne medewerkersmonitor van de TU Delft. Medewerkers klaagden over roddelen, pesten en intimidatie. Bijna een kwart gaf aan één of meerdere gevallen van ongewenste persoonlijke bejegening door collega’s, leidinggevenden of anderen te hebben meegemaakt, blijkt uit jaarverslagen van de TU Delft.
Het rapport, dat niet eerder naar buiten kwam en in handen is van de Volkskrant, concludeert dat in meerdere gevallen ‘een gezonde manier van aanspreken en daadkrachtig optreden ontbreken. (…) Dit (heeft) meer dan eens tot gevoelens van sociale onveiligheid geleid.’ Tegelijkertijd had de onderzoekscommissie niet de indruk dat het grensoverschrijdend gedrag structureel was.
Voorbeelden uit het rapport: intimiderend gedrag door mensen hoger in de hiërarchie, roddelen, en onopgeloste, langdurige conflicten tussen medewerkers. Vijf geïnterviewden (onder wie ook mannen) vertelden dat het voor vrouwen niet eenvoudig is om tegen het ‘old boys network/de machocultuur’ op te boksen. ‘Iemand die zich uitspreekt wordt zelf als probleem ervaren.’ Daarnaast voelden mensen zich onvoldoende gehoord door vertrouwenspersonen en de ombudsman.
Gepasseerd
Ook Stam liep hier tegenaan. De druppel was de gang van zaken rond een nieuwe onderzoeksgroep naar ruimte-instrumenten, haar eigen expertisegebied. ‘Eerst kreeg ik te horen dat ik niet hoefde te solliciteren op de bijbehorende hoogleraarspositie, omdat ik nooit projectleider was geweest van een gelanceerd ruimte-instrument. Vervolgens werd ik ook niet gevraagd voor de sollicitatiecommissie, terwijl ik met de hoogleraar moest gaan samenwerken. Achteraf bleken de functie-eisen aangepast: degene die werd aangenomen, had bijvoorbeeld ook geen eigen instrument in de ruimte. Ik voelde me gepasseerd en genegeerd.’
Ook werd zonder overleg met haar een vacature uitgeschreven voor een universitair docent binnen de nieuwe onderzoeksgroep, op een onderwerp waaraan een promovenda van haar al werkte. Die zegde daarop ontgoocheld haar baan op. Stam: ‘Toen een externe collega, die ook bij die promotie betrokken was, vragen begon te stellen, werd ik daarop aangesproken.’ In een mailwisseling (ingezien door de Volkskrant) schreef het afdelingshoofd dat Stam ‘de goede naam van de TU Delft’ niet uitdroeg.
‘We vinden het oprecht [?] jammer hoe dit allemaal is gelopen’, laat een woordvoerder van Stams faculteit in een schriftelijke reactie weten. Vanwege privacyoverwegingen wil de TU Delft niet ingaan op beweegredenen van medewerkers die vertrekken.
Buitenaards leven
‘Haar vertrek is zonde en tragisch’, reageert astronoom Frans Snik (Universiteit Leiden), die veel met Stam samenwerkt. ‘Ze is pionier op het gebied van exoplanetenonderzoek en een waanzinnig goede docent. Haar theoretisch werk is de leidraad voor allerlei telescopen die op de rol staan om exoplaneten te onderzoeken, bijvoorbeeld de Habitable Worlds Observatory, een van de opvolgers van de James Webb-ruimtetelescoop.’
Het unieke van Stam, zegt planeetonderzoeker Inge Loes ten Kate (Universiteit Utrecht), is dat ze de koppeling maakt tussen ons zonnestelsel en exoplaneten. ‘Ze is heel breed: ze maakt theoretische modellen én werkt aan meetinstrumenten. Ze had allang hoogleraar moeten zijn.’ De bijzonder hoogleraar noemt Stams opstappen ‘een aderlating’. ‘Als wetenschapper vind ik het jammer, maar ook als vrouw. Het is prettig om een collega te hebben in wie je je herkent en die net iets verder is in haar carrière. Er is maar een handvol vrouwen in Nederland in dit vakgebied, en nu gaat er één van weg.’
Machtsproblematiek
Eerder kwam ook al een geval van machtsproblematiek naar buiten in een aanpalend vakgebied, de sterrenkunde. Vorig jaar beschreef de Volkskrant hoe de Leidse hoogleraar sterrenkunde Tim de Zeeuw werd weggestuurd na beschuldigingen van wangedrag. Binnen zijn vakgroep heerste een angstcultuur waarin de hoogleraar medewerkers genadeloos afkraakte, vooral als ze in zijn ogen niet intelligent genoeg waren. Vrouwen voelden zich onveilig. Uiteindelijk moest De Zeeuw, die in binnen- en buitenland machtige posities bekleedde binnen de astronomie, vertrekken na een klacht van vier vrouwelijke medewerkers.
‘Dit is helaas systemisch in de academische wereld, niet alleen in de planeetwetenschap en astronomie’, zegt Snik. ‘Ik hoop dat we het gesprek hierover nu serieus gaan voeren. Dat zou nog een silver lining kunnen geven aan Stams vertrek.’
De TU Delft blijft werken aan een veilige, inclusieve en collegiale werkcultuur, benadrukt de woordvoerder. ‘Daarin investeren we blijvend, omdat het altijd beter kan en beter moet. Zo nodig huren we daar onafhankelijke externe expertise voor in. Met name op het gebied van diversiteit en de doorstroom van vrouwelijke wetenschappers hebben we de afgelopen jaren stappen gezet.’
Stam gaat kijken of ze op de een of andere manier door kan werken aan lopende internationale projecten. ‘Al ga ik misschien ook wel iets heel anders doen.’ Missies waarbij ze betrokken is, zijn onder andere een aanstaande Venus-sonde van ESA en de Indiase Chandrayaan-3-missie, die vorige week succesvol een lander op de maan wist te zetten.
Over de auteur: Stan van Pelt is wetenschapsjournalist en gepromoveerd in de neurowetenschappen.
