Frans Timmermans: ‘Er klinkt een religieus pleidooi voor kernenergie, laten we feitelijk zijn’

Commentaar Vrouwenpartij: een man naar ons hart. Een man met een hart voor ons, het milieu en Moeder aarde. En wat een geschenk: een mogelijke nieuwe minister-president met visie!

De feiten bewijzen: kernenergie discussie is een afleidingsmanoeuvre 
Zijn visie op kernenergiecentrales: de discussie over kernenergie is een afleidingsmanoeuvre want kijk naar de feiten: kernenergie is 4 maal zo duur als hernieuwbare energie, bouw duurt 15 jaar of langer waardoor tegen die tijd 90% al bestaat uit duurzame energie en het tijdelijke ontbreken van zon en wind wordt opgevangen door groene waterstof. Bovendien zijn kerncentrales niet geschikt om alleen op tijden te draaien als zon en wind tijdelijk afwezig zijn. En vergeet niet dat het risico van falen niet bij de uitvoerende bedrijven ligt, maar wij de Nederlandse belastingbetaler.
Daar komt het argument van de Vrouwenpartij nog bij: de veiligheid van kerncentrales is niet te garanderen. Waarom zou je in vredesnaam een terroristisch doel willen bouwen?
De afleidingsmanoeuvre die Frans Timmermans noemt dient alleen om de werkelijke en noodzakelijke discussie over duurzaamheid en klimaatverandering weg te moffelen.

De juiste man
Zijn bestuurservaring in de EU maakt hem de man in wiens handen we onze toekomst kunnen leggen. Hij kan over grenzen heen kijken, hij is overtuigend bij andere partijen met zijn standpunten, hij is begeestigd met een zeer helder gezond verstand en heel belangrijk: hij heeft een open en goed hart dat geeft om mensen, de natuur en onze aarde. Een verademing.

Lees hier het artikel: Frans Timmermans: ‘Er klinkt een religieus pleidooi voor kernenergie, laten we feitelijk zijn’
Bron: fd.nl
Cor de Horde
27 oktober 2023

‘Er klinkt een religieus pleidooi voor kernenergie, laten we feitelijk zijn’

Frans Timmermans, lijsttrekker van GroenLinks-PvdA, pleit voor een overheid die ondernemers duidelijkheid en consistentie biedt. 
Buiten het zicht van de camera’s reist Frans Timmermans deze weken door Nederland. Na negen jaar Brussel wil de lijsttrekker van GroenLinks-PvdA in gesprekken met burgers en ondernemers ‘eens voelen hoe het allemaal zit’ in de samenleving. Wat hij heeft gezien: ‘Onvoorstelbaar veel kracht, maar ook grote onzekerheid.’ Over het verdwijnen van buslijnen, het vinden van een huis, de zorg voor ouderen, de klimaatcrisis, maar ook over een tekort aan technisch geschoold personeel en het overvolle stroomnet. 
‘De wil om het goede te doen wordt ondermijnd door heel veel onzekerheden’, zegt Timmermans in een gesprek met het FD op het partijbureau van GroenLinks in de Utrechtse binnenstad. Het wegnemen van die ‘bestaansonzekerheid’ is aan een nieuw kabinet, waaraan Timmermans als premier leiding hoopt te geven. 
Maar, zo waarschuwt de voormalig ‘klimaatpaus’ van de Europese Commissie, makkelijk zal dat niet altijd gaan. ‘Je kunt mensen geen zekerheid bieden met de belofte: blijf maar zitten waar je zit, dan komt alles wel goed’, stelt Timmermans. ‘Dat is geen eerlijke politiek. De eerlijke boodschap is dat de samenleving in rap tempo verandert. Er is een wereldwijde industriële revolutie bezig. De economie verandert vrij fundamenteel en wij kunnen daar leidend in zijn. Maar als je zegt “doe maar niks”, dan gaan we achterlopen. Politici moeten de moed hebben mensen te confronteren met die realiteit.’
Vooral van het bedrijfsleven vraagt Timmermans een forse bijdrage. Zo moet de industrie in 2040 klimaatneutraal zijn, wordt de inkoop van eigen aandelen belast, gaat de nationale CO2-heffing omhoog en moet er versneld een einde komen aan fiscale voordelen op het gebruik van fossiele energie. Ook wil GroenLinks-PvdA het hoogste tarief in de winstbelasting opschroeven naar 30%. ‘Werknemers hebben hun besteedbaar inkomen in de afgelopen twintig jaar nauwelijks vooruit zien gaan. Als je dan kijkt naar de vermogenden, die zijn met sprongen vooruitgegaan. Daar zit een disbalans in, en die behoeft echt wat correctie’, verdedigt Timmermans zijn keuzes.

Wat is met deze plannen uw boodschap aan het bedrijfsleven?
‘Kijk naar de toekomst en investeer in de groene economie. De urgentie van de omschakeling van onze economie biedt kansen voor Nederland. Bijna alle ondernemers die ik tegenkom, zitten ook op die lijn. Alleen moet de overheid hen duidelijkheid en consistentie geven. Een prijs op uitstoot biedt die duidelijkheid en helpt enorm de uitstoot te verminderen. Kijk naar het Europese emissiehandelssysteem. Ondernemers liepen er in het begin enorm tegen te hoop. Maar nu zij er ervaring mee hebben, groeit het vertrouwen, omdat dit systeem de kosten voorspelbaar maakt. En uitstootrechten kunnen ook geld waard zijn, als je erin slaagt je uitstoot terug te brengen.’

Wat zegt u tegen ondernemers die wel willen verduurzamen, maar last hebben van de stikstofcrisis en aanlopen tegen een overvol stroomnet?
‘Wij willen massaal investeren in de uitbreiding van het stroomnet. En het net moet ook veel slimmer functioneren met behulp van kunstmatige intelligentie. Daarnaast gaan we door met de uitrol van wind op zee en de aanleg van zonneparken. Ook moeten we zorgen dat onze ambities voor een Nederlandse waterstofeconomie snel vertaald worden naar concrete maatregelen. Daarmee wil ik graag aan het bedrijfsleven laten zien dat de extra lasten voor grote bedrijven ook gebruikt worden voor innovatie en de omschakeling naar een duurzame economie. Tegelijkertijd corrigeren wij de disbalans tussen hoe arbeid en hoe kapitaal wordt belast.’

Is er in uw visie voor bepaalde industriële bedrijven geen plek meer in Nederland?
‘Lange tijd dachten we dat de markt de klimaatcrisis wel zou oplossen en dat we geen industriepolitiek nodig zouden hebben. Nu merken we dat het heel erg nodig is om een projectie te hebben op je verdienmodel van de toekomst. Waar kunnen mensen aan de slag? Waar zit het probleem met arbeidsmigratie? Dat betekent dat je moet kijken welke bedrijven langdurig toegevoegde waarde voor onze economie hebben — en welke bedrijven niet, tenzij ze erg veranderen.’
‘Pieter Omtzigt heeft het vaak over de distributiecentra. Maar kijk ook eens naar de intensieve veehouderij. Dat vlees wordt voor een groot deel voor de export geproduceerd, en dan moeten we mensen uit het buitenland halen om in het slachthuis te werken. Misschien moet je jezelf de vraag stellen of je dit nog op deze schaal moet willen, of dat je als overheid de circulaire economie gaat stimuleren — dus dingen maken die je ook kunt recyclen. Daar zit toekomst in, net als in waterstof.’

Is er nog toekomst voor de staalindustrie in Nederland?
‘Ik heb mooie gesprekken gehad in Wijk aan Zee. Mensen bekommeren zich daar om hun gezondheid. Maar als ik dan vroeg of Tata Steel dicht moet, was het antwoord: nee. In Zweden wordt al groen staal geproduceerd. Als Nederland echt die ambitie heeft met waterstof, dan moet je met Tata om tafel gaan: wanneer kunnen we naar groen staal toe, hoe gaan we dat organiseren?’ 
Dit klinkt als de maatwerkafspraken die het gevallen kabinet-Rutte IV wil sluiten met de grootste industriële uitstoters, waaronder Tata.
‘Europa zonder maakindustrie kan ik me niet voorstellen. Maar dan wel schoon, en daar heb je ook schoon staal voor nodig. Als we dat staal zelf kunnen maken, geeft ons dat een sterkere positie op de wereldmarkt. Groen staal moet alleen betaalbaar gemaakt worden door goedkopere waterstof. Daarom moet de overheid met een masterplan komen.’
Hoe ziet dat eruit?
‘Bedrijven hebben behoefte aan voorspelbaarheid, duidelijkheid en stabiliteit vanuit de overheid. Dus als je plannen maakt, moet je tegen het bedrijfsleven kunnen zeggen: dit is de koers richting 2050 en dit zijn de tussenliggende stappen. Dat is de kern van de Europese Green Deal. Ik wil zo’n Green Deal ook voor Nederland. Hoe ondersteun je bedrijven? Waar hebben zij behoefte aan? Vooral aan technisch geschoold personeel, merk ik. Ik was laatst bij Brainport, waar een aantal bedrijven zei: “help ons, want wij krijgen niemand meer vanuit het mbo die een technisch beroep kiest”.’ 
‘Je kunt ook afspreken dat de overheid een deel van de opbrengst uit de CO2-heffing en het Europese emissiehandelssysteem investeert in technologieën om de maakindustrie te helpen verduurzamen. En ik vind ook dat de overheid innovatiesubsidies moet blijven verstrekken. Er zijn tal van veelbelovende sectoren waar de overheid een steuntje in de rug kan geven. Daarom moet je het Nationaal Groeifonds ook niet plunderen. Dat is voor ons heel belangrijk, net als het klimaatfonds.’

Timmermans, hier op een bijeenkomst van de Europese Sociaal Democraten (PES),
zet vraagtekens bij de houdbaarheid van intensieve veehouderij in Nederland. 

U begon uw verhaal met de onzekerheid bij mensen. Deze hele transitie leidt toch juist tot meer onzekerheid, net als destijds het sluiten van de mijnen in uw geboortestreek?
‘Het is heel belangrijk dat we een garantie kunnen geven aan mensen die uit de fossiele industrie weg moeten, omdat daar industrie gaat verdwijnen. We moeten zorgen dat je een inkomen houdt op weg naar een nieuwe baan. Momenteel hebben we iedereen nodig in Nederland, dus die garantie kan de overheid vrij risicoloos geven. Die mijnsluitingen gebeurden onder totaal andere omstandigheden. Dat was begin jaren zeventig, toen Nederland een klap kreeg van de dubbele energiecrisis en massawerkloosheid.’
Door elektrificatie van de industrie neemt de vraag naar stroom de komende jaren fors toe. Hoe denkt u die vraag te kunnen opvangen met alleen zon en wind, en zonder kernenergie?
‘Ik moet je eerlijk zeggen, ik vind dit zo’n afleidingsmanoeuvre. Altijd maar weer over kernenergie. En na de verkiezingen verandert er niets. Maar al die partijen die nu roepen om nieuwe kerncentrales hebben in de campagne dan wel de hele discussie over de aanpak van klimaatverandering geparkeerd in een discussie over wel of geen kerncentrales.’
‘Ik kom nog uit een tijd dat, zeker op links, er een haast religieus pleidooi tegen kernenergie klonk. Het is nu omgekeerd. Er klinkt nu een religieus pleidooi vóór kernenergie. Laten we nu toch feitelijk zijn. Per opgewekt kilowattuur stroom is kernenergie vier keer zo duur als hernieuwbare energie. Daarnaast neemt de bouw van een kerncentrale vele jaren in beslag. In Finland is net een nieuwe centrale opgeleverd, daar zijn ze in 2005 mee begonnen. Bovendien wordt in 2040 waarschijnlijk al 90% van de elektriciteit duurzaam opgewekt uit zon en wind. Je hebt dus flexibel vermogen nodig, maar daar zijn kerncentrales ongeschikt voor. Dan kun je beter inzetten op duurzaam geproduceerde waterstof. Op basis van de rekensommen is kernenergie voor Nederland geen verstandige keuze.’
Is het voor u een breekpunt als een nieuwe coalitie straks de huidige plannen voor twee nieuwe centrales in Borssele wil doorzetten?
‘Het rekensommetje klopt niet. Er komen best zware economische tijden aan. Mocht GroenLinks-PvdA straks verantwoordelijkheid dragen voor de besteding van belastinggeld, dan wil ik dat niet besteden aan nieuwe kerncentrales. Als je het wel doet, zal je zien dat Pieter Omtzigt over tien jaar Kamervragen stelt over waarom er destijds zoveel belastinggeld is verspild aan kernenergie.’
Tegelijkertijd meldde demissionair klimaatminister Jetten onlangs dat de aansluitkosten van grote windparken op zee €40 mrd hoger uit kunnen vallen dan eerder geraamd.
‘Dat zijn geen kleine bedragen, maar daarmee is wind en zon nog steeds goedkoper dan kernenergie. En de kosten zijn de afgelopen jaren fors gedaald. Ik probeer zo rationeel mogelijk naar het onderwerp te kijken, dat heb ik als Eurocommissaris ook gedaan. Sommige landen baseren hun energiemix op kernenergie, en er zijn ook technische ontwikkelingen die hoopvol zijn. Maar kernenergie is voor Nederland geen slimme keuze.’
U zei onlangs ook dat bedrijven geen interesse hebben om een kerncentrale te bouwen. Jetten is nu in gesprek met drie bedrijven voor de bouw van de twee nieuwe kerncentrales in Borssele.
‘Ik heb gezegd dat de overheid miljarden publiek geld moet bijleggen. En er is nog geen contract gesloten. Zonder miljardensteun en garanties van de overheid gaan bedrijven die kerncentrales nooit bouwen. Wereldwijd is er nooit ergens een kerncentrale gebouwd zonder forse financiële steun van de overheid — ook in de VS niet.’

Deze energietransitie kan überhaupt toch niet slagen zonder grootschalige overheidsinvesteringen?
‘Nee, zeker niet. Maar vanuit de Nederlandse belastingbetaler geredeneerd, zijn investeringen in kernenergie geen verstandige keuze. En vergeet ook niet: we hebben in Nederland niet zoveel ruimte. Iemand gaat die centrales voor z’n deur krijgen.’
Een kerncentrale neemt wel minder ruimte in beslag dan bijvoorbeeld een windpark
‘Ja, maar onder een windpark kun je gewoon nog bouwen. Nou ja, geen huizen. Maar je kunt er wel aardappels verbouwen of natuur ontwikkelen. En waar we het nog niet over gehad hebben: een kerncentrale heeft wel grondstoffen nodig, en die halen we niet uit eigen bodem. Dat spul, uranium, moet ergens vandaan komen, en dat zijn nou niet bepaald de meest veilige streken ter wereld.’

Timmermans maakte een veelbesproken overstap van zijn functie als ‘klimaatpaus’
van de Europese Unie naar het partijleiderschap van GroenLinks-PvdA.

Ook de landbouw moet onderdeel worden van Timmermans’ Green Deal voor Nederland. Een nieuw kabinet moet zelf met een toekomstplan voor de verduurzaming van de agrarische sector komen. Een overlegcircus zoals Rutte IV het afgelopen jaar optuigde om met de landbouwlobby, natuurorganisaties, provincies en supermarkten een landbouwakkoord te sluiten, ziet Timmermans niet zitten.

Geen gepolder meer?
‘Je moet altijd luisteren naar de sector, maar als overheid moet je wel je eigen verantwoordelijkheid nemen. Als je die neerlegt bij lobbyorganisaties, zoals gebeurd is tijdens het overleg over een landbouwakkoord, bestaat het gevaar dat zij zich laten gijzelen door de meest radicale groepen. Dan kom je er nooit uit. Mijn ervaring met besturen is dat je rekening moet houden met drie factoren. Allereerst met de Tweede Kamer, daar moet je een meerderheid zien te vinden. Dan de samenleving: wat leeft er onder burgers en bedrijven? En ten derde moet je luisteren naar deskundigen. Fatsoenlijk besturen is een juiste balans vinden tussen deze drie factoren. Vervolgens moet je als kabinet ook durven blijven staan voor je eigen beleid. Je moet een kleine groep radicalen niet de kans geven de hele boel te gijzelen. Jonge boeren zijn daar nu de dupe van. Bij hen proef ik de wens om er wel samen uit te komen.’
Helpt het dan dat u in uw verkiezingsprogramma vasthoudt aan de stikstofdeadline in 2030 en gedwongen onteigening niet uitsluit? Onder jonge boeren is hier ook veel weerstand tegen.
‘Als je boeren gaat uitkopen, is het verstandig een stok achter de deur te hebben. Al denk ik dat we er ook uit kunnen komen zonder gedwongen onteigening. Probleem is dat als je alles op basis van vrijwilligheid wilt doen, je degenen die niks willen veranderen een vetorecht geeft tegen verandering. Dat kan echt niet. De Nederlandse natuur verkeert in slechte staat. Als je mij niet gelooft, luister dan naar de boswachters. Ik kan absoluut niet meer tegen kreten als “bij mij in de stal stikt het van de insecten”. Nee, hier moet echt de wetenschap leidend zijn. En wetenschappers zijn glashelder: onze natuur heeft het heel erg zwaar.’
Partijleden hopen dat Timmermans van GroenLinks-PvdA bij de verkiezingen eind november de grootste partij maakt en links voor het eerst sinds de Paarse jaren weer de sleutel van het Torentje bezorgt. Timmermans zelf steekt zijn ambitie om minister-president te worden niet onder stoelen of banken. 
Maar over de vraag met welke partijen GroenLinks-PvdA na de verkiezingen eventueel wil samenwerken in een nieuw kabinet, is de Limburger een stuk minder uitgesproken. In zijn voorkeurscoalitie is in ieder geval geen plaats voor de VVD: die partij mag na dertien jaar aan de macht ‘even op het bankje gaan zitten’.
In de Abel Herzberglezing zei u onlangs dat er alleen vooruitgang kan komen als linkse partijen bereid zijn compromissen te sluiten met andere middenpartijen. Hoe verhoudt deze uitspraak zich tot uw wens niet met de VVD te regeren?
‘Ik zie bij de VVD totaal geen bereidheid om rekenschap af te leggen over zaken als de toeslagenaffaire en de afwikkeling van de aardbevingsschade in Groningen. Ik hoor wel allerlei opmerkingen van lijsttrekker Dilan Yesilgöz over een andere politieke stijl, maar ze slaat geen andere richting in. Ja, de enige andere richting is een open deur voor Wilders. Dan denk ik: dat is niet een partij die snapt dat het echt anders moet in Nederland. De VVD blijft appelleren aan de mensen met wie het al goed gaat. Dit soort politiek vergroot de maatschappelijke verdeeldheid in Nederland. Het is niet voor niets dat Yesilgöz nu heel geforceerd bestaanszekerheid erbij sleept. Dat was niet de bedoeling. Als het aan de VVD ligt, zou het alleen over migratie moeten gaan.’

Waar leidt u uit af dat Yesilgöz bestaanszekerheid erbij sleept?
‘Nou, dat kwam een beetje geïmproviseerd over op het verkiezingscongres van de VVD. Maar dat kan aan mij hebben gelegen, hoor.’
U zegt vooral met wie u niet wilt regeren, maar met welke partijen wilt u wel samenwerken?
‘Laten we maar eens kijken hoe ver we met Nieuw Sociaal Contract van Omtzigt kunnen komen. En ik hoop ook dat er ook op links partijen zijn die nog verantwoordelijkheid willen nemen, zoals de SP en de PvdD.’
Het interview met Timmermans vond afgelopen dinsdag plaats. Op woensdag werd bekend dat Timmermans en Omtzigt komende maandag de degens kruisen in een debat dat zij zelf hebben georganiseerd. In een poppodium in Arnhem gaan beide lijsttrekkers anderhalf uur met elkaar in gesprek over klimaat, bestaanszekerheid en bestuur.
Regeren betekent ook compromissen sluiten, waardoor ook het eigen ideaal verwatert. Als klassieke bestuurderspartij is de PvdA dit gewend, GroenLinks veel minder. Hoe gaat u dit straks intern verkopen?
‘Tot nu toe gaat dat best goed.’
Jawel, maar straks bij de coalitievorming moet er worden ingeleverd. Bij het vaststellen van het verkiezingsprogramma kon de achterban nog allerlei wensen toevoegen.

Deel op Facebook

Tweet

Volg ons