Commentaar Vrouwenpartij: rechts-populistische partijen houden van versimpelde boodschappen, zwart-wit zonder kleur. Boodschappen uit en voor de onderbuik.
Gezond verstand is al gauw te genuanceerd en niet aantrekkelijk voor de achterban. Onwelgevallig nieuws vol feiten en bewijzen horen bij het complot en bij het nepnieuws. ‘Niemand met gezag valt te vertrouwen. Dat weten we allemaal.’
Hoever gaan bankiers en banken zelf hier in mee?
De Vrouwenpartij vraagt zich af met welk gemak bankiers en banken meeliften met de rechts-populistische stemming in het land? Die stemming gaat zaken vertragen, toch? Wetgeving verzwakken? Financiering beperken? De samenleving schaden en de onzekerheid verhogen? En samen met het rechtse blok de kop in het zand steken?
Of staan bankiers en banken op om hun verantwoordelijkheid te nemen om te voorkomen dat Nederland wegglijdt in onbestuurbaarheid en groeiende achterstand t.o.v. de andere EU landen?
Imago versterking
Banken en financiële instellingen kunnen wel wat imago-versterking gebruiken na reeksen van schandalen waar consument, het MKB en de boer het slachtoffer van waren. Het imago van arrogantie, adviezen goed voor de bank en slecht voor de klant, gebrek aan empathie, mooie reclames en slechte dienstverlening, betrouwbaarheid die omslaat bij problemen, kan wel wat eerlijke windowdressing gebruiken.
Stel de bank besluit de mens boven het belang van geld te plaatsen en zo de menselijke maat terug te brengen in de bankfilosofie.
Stel dat de bank het volgen van waarden boven geld verdienen gaat plaatsen.
Voor de consument valt vervolgens te denken aan:
– onze bank doet niet mee aan huisuitzettingen of opzeggen hypotheek
– onze bank doet niet mee aan afsluitingen
– onze bank vraagt nooit een faillissement aan.
Voor de samenleving valt vervolgens te denken aan:
– hoogte tarieven afhankelijk van klimaateffecten
– goedkeuring contracten afhankelijk van klimaateffecten
– afstoten foute bedrijven als klant
– weigeren belastingontwijking te faciliteren.
De eerste eerlijke bank
Wat als jij de eerste bank bent die bovenstaande in praktijk gaat brengen? Voor klanten en voor de samenleving is het dé strategie om de populairste bank te worden.
En hoeveel banken worden zo ‘gedwongen’ om jouw goede voorbeeld te volgen? Wat doet het vervolgens met het vertrouwen in de samenleving?
Het is een keuze, niet meer dan dat. Wat kan er op tegen zijn om eerlijk te worden? Wat houdt een bank tegen? Niet de angst om minder te gaan verdienen als populairste bank, toch?
Lees hier het artikel: Klimaatverandering bedreigt de koopkracht, zegt ECB-kopstuk. ‘We falen in ons mandaat als we onze kop in het zand steken’
Klimaatverandering bedreigt de koopkracht, zegt ECB-kopstuk. ‘We falen in ons mandaat als we onze kop in het zand steken’
Bron: volkskrant.nl
Jonathan Witteman
4 februari 2024
Foto: Het Pantà de Sau, een stuwmeer op zo’n 90 kilometer ten noorden van Barcelona, is grotendeels drooggevallen. Het meer, dat onder meer wordt gebruikt als drinkwaterreservoir, bevat momenteel slechts 5 procent van zijn capaciteit.
Wat hebben stervende pinguïns, Griekse bosbranden en Sloveense overstromingen met inflatie te maken?
Alles, zegt Frank Elderson, de Nederlander die als bestuurslid van de Europese Centrale Bank (ECB)
wikt en beschikt over onze koopkracht.
Afgelopen zomer fietste Frank Elderson (53) door de Terschellingse duinen, toen ’s werelds misschien wel machtigste Nederlandse bankier plots afstapte en neerknielde bij een uitgebloeide ratelaar. Het boomlange bestuurslid van de Europese Centrale Bank (ECB) mag dan vooral verstand hebben van inflatie bestrijden, maar van zijn vele vakanties op Terschelling heeft hij ook enige botanische kennis opgestoken over de moeraswespenorchissen, ogentroosten en ratelaars op het eiland. En dus wist hij waaraan het plantje met de gele bloemen zijn naam dankt: als je hem zachtjes schudt, hoor je de zaden in zijn kelkbladen ratelen.
Ditmaal hoorde Elderson echter geen lieflijk geratel. ‘Wat ik hoorde’, donderde hij eind september in een toespraak, ‘was niet één, maar waren duizenden ratelaars die niet zachtjes, maar met oorverdovend geraas en geratel de noodklok luidden. Alle ratelaars van Boschplaat tot Koegelwieck tot Noordsvaarder, alle ratelaars van de Nederlandse kust, van alle kusten, de grote en de kleine, uitbarstend in een verdiaans ijzingwekkend Dies Irae als in één ijselijke Schreeuw van Munch.’
Want terwijl hij de ratelaar aan zijn oor hield, dacht Elderson aan de apocalyptische krantenkoppen van de laatste tijd. ‘Duizenden pinguïnkuikens sterven door smelten van Antarctisch ijs.’ ‘Griekse brandweer al twee weken bezig met dezelfde brand.’ ‘Fossiele sector krijgt nog meer subsidie dan gedacht: 40- tot 46 miljard euro.’
Die dag in de duinen sterkte Elderson in zijn heilige overtuiging dat centrale bankiers het zich niet kunnen veroorloven ‘om hun kop in het zand te steken’ over klimaatverandering, zoals hij het in gesprek met de Volkskrant verwoordt. Want ‘de overstromingen, bosbranden, droogte, verwoestijning, immigratie en oorlogen’ die daarvan het gevolg kunnen zijn, raken aan de taken van de ECB: het bewaken van de ‘prijsstabiliteit’, oftewel de koopkracht van de Europeanen, en het toezicht op de bancaire sector.
Maar Eldersons klimaatijver, afgelopen week nog eens extra in de verf gezet met een nieuw klimaat- en natuurplan van de ECB, wekt ook kritiek. ‘Wij zijn geen klimaatbeleidsmakers, en zullen dat ook nooit zijn’, zegt bijvoorbeeld Jerome Powell, de baas van de Federal Reserve, de Amerikaanse tegenhanger van de ECB. In de ogen van critici moeten centrale banken zich beperken tot dat ene mandaat waaraan ze hun machtige en niet-democratisch gecontroleerde status danken: de strijd tegen inflatie.
Aan dat mandaat hadden Elderson en zijn vijf collega-directieleden van de ECB, die samen met de twintig presidenten van de nationale centrale banken over de rente in de eurozone beslissen, hun handen de voorbije jaren meer dan vol. Historische renteverhogingen waren ervoor nodig om de geldontwaarding terug te brengen van bijna 11 procent in de herfst van 2022 naar 2,8 procent vorige maand. Dat is nog altijd meer dan de 2 procent die de ECB onder prijsstabiliteit verstaat.
Ook banken staan niet te juichen bij de dwangsommen waarmee Elderson dreigt als ze niet voor eind 2024 goed in kaart hebben gebracht welke financiële risico’s zij lopen door klimaat- en natuurcrises. In een toespraak in november twijfelde Elderson zelfs hardop aan ‘de deskundigheid en betrouwbaarheid’ van bankiers die de ecologische en dus financiële risico’s onderschatten van de klanten aan wie ze krediet verstrekken.
Dat zijn dreigende woorden voor een toezichthouder belast met het toetsen van bankiers. Wat als de ECB een bankier qua klimaat te licht bevindt?
‘Kijk, wij hebben natuurlijk het privilege dat we bij alle banken in de keuken kunnen kijken. En we merken dat er op klimaatgebied al veel goed gaat bij de banken, al is er momenteel nog niet één die aan al onze verwachtingen voldoet. Maar ik zie ook geen enkele bank die klimaatrisico’s volstrekt negeert. Mocht dit in de toekomst wel het geval zijn, dan komt er een moment dat je de vraag moet stellen of degenen die daar aan het stuur zitten nog wel geschikt zijn voor hun taak.’
Hoe brengen banken de economie in gevaar door klimaatverandering te onderschatten?
‘Bijvoorbeeld door kredietrisico’s. Als banken geld uitlenen in de landbouw, terwijl door klimaatverandering de opbrengsten afnemen, dan neemt het risico toe dat die leningen niet worden terugbetaald. Of denk aan hypotheken: als banken huizen financieren op plekken waar steeds meer overstromingen plaatsvinden, neemt het kredietrisico ook toe.
Foto: Frank Elderson, directielid van de ECB.
‘Er is ook een transitierisico, oftewel: de politiek kan regels stellen om klimaatverandering tegen te gaan. In Nederland mag je bijvoorbeeld alleen nog kantoorgebouwen verhuren met minstens energielabel C. Stel dat een bank geld heeft geleend aan een bedrijf met kantoren zonder goed energielabel. Dan verhoogt dit opnieuw je kredietrisico. Of wat als er op zeker moment geen dieselauto’s meer mogen rijden in Amsterdam? Als bedrijven daar niet tijdig op inspelen, zijn ook hun geldschieters kwetsbaar.’
En dan is er nog de juridische kant, weet Elderson. Zo wordt ING voor de rechter gedaagd door Milieudefensie, omdat de bank zich met zijn miljardenleningen aan vervuilende bedrijven medeplichtig zou maken aan de klimaatcrisis. Met die leningen stoot ING indirect evenveel broeikasgassen uit als alle 10 miljoen Zweden bij elkaar, aldus de milieuorganisatie. Elderson: ‘We wijzen banken er sinds jaren op dat het cruciaal is dat ze ook die juridische risico’s goed in kaart brengen en beheersen.’
Klimaatverandering raakt ook aan prijsstabiliteit, zegt u. Hoe precies?
‘Neem de zomer van 2022. Door de historische hitte vielen de oogsten tegen. ECB-onderzoek laat zien dat de inflatie van de voedselprijzen als gevolg daarvan de twaalf maanden erna 0,8 procentpunt hoger was. Of denk aan het droogvallen van de Rijn toen, wat tot een meetbare afname van het Duitse bruto binnenlands product (bbp) heeft geleid. Of aan de overstromingen in Slovenië in augustus, waarvan de schade aan de Sloveense economie op 5 procent van het bbp wordt geschat.
‘Maar kijk ook naar de energietransitie, die leidt tot grote vraag naar metalen om bijvoorbeeld batterijen te maken, wat prijsstijgingen van allerlei grondstoffen tot gevolg kan hebben. Dit raakt allemaal aan prijsstabiliteit, en is dus relevant voor de ECB.’
Niet iedereen denkt er zo over. Kan de ECB klimaatbeleid niet beter overlaten aan verkozen politici, vragen critici zich af.
‘Volstrekt mee eens. En dat doen wij dus ook – wij laten klimaatbeleid over aan politici. Maar wij kijken natuurlijk wel uit het raam, en zien wat voor klimaatwetgeving zij maken.
‘Vergeet niet dat er naast ons primaire doel – prijsstabiliteit – nog een tweede doel is dat wij volgens Europese verdragen móéten nastreven, zolang dit geen afbreuk doet aan de prijsstabiliteit: het ondersteunen van het economische beleid in de EU. Dit geldt dus ook voor de klimaatplannen waar gekozen politici de laatste jaren toe hebben besloten.’
In die verdragen staan allerlei zaken waarvoor de ECB zich hard moet maken, zoals vrede, eerlijke handel, gelijkheid tussen vrouwen en mannen, of armoede uitbannen. Daar hoor je de ECB veel minder over.
‘Die vraag hebben wij onszelf natuurlijk ook gesteld: wie zijn wij om te kiezen tussen al deze doelstellingen? Dat doen we daarom ook niet. Want we zien dat klimaatbeleid hoge prioriteit heeft in Brussel en de EU-landen. Er is het Verdrag van Parijs, er is een Europese Klimaatwet, er is een Europese Green Deal. Terwijl sommige andere doelstellingen waaraan je refereert weliswaar zeer lovenswaardig zijn, maar politiek gezien minder prioriteit krijgen. Dan is het niet gek dat de ECB zich hard maakt voor die doelen waaraan wetgevers zelf prioriteit geven, en waarvoor ze duidelijke doelstellingen en deadlines vastleggen.’
Voorbije jaren was de inflatie dikwijls veel hoger dan de beoogde 2 procent. Hoe logisch is het dan om extra hooi op je vork te nemen?
‘Ik denk dat het een schijntegenstelling is dat we zouden moeten kiezen tussen prijsstabiliteit of klimaatrisico’s. Hoe kunnen wij negeren dat overstromingen schade aanrichten in Slovenië ter waarde van 5 procent van het nationale inkomen? Hoe kunnen wij voedselprijsstijgingen negeren, terwijl we weten dat temperaturen komende decennia verder zullen stijgen? Zelfs als het klimaat ons geen zier kon schelen, zouden we falen in ons mandaat door onze kop in het zand te steken voor klimaatverandering. En zoals we de afgelopen bijna twee jaar hebben laten zien en vorige week nog hebben bevestigd: we zijn vastbesloten die inflatie terug te brengen naar onze doelstelling van 2 procent en zijn daarbij duidelijk op de goede weg.’
Toch zegt Fed-baas Jerome Powell: schoenmaker, blijf bij je leest.
‘Helemaal mee eens. Maar het monetaire beleid moet dan wel geschoeid zijn op dit inzicht: dat we het financiële systeem niet meer kunnen begrijpen wanneer we blind zijn voor klimaat- en natuurcrises, en voor de transitieplannen van regeringen. Die willen naar net zero in 2050, waardoor we dan per saldo geen broeikasgassen meer toevoegen aan de atmosfeer. We volgen al decennia nauwlettend de oliemarkten, omdat energieprijzen zeer relevant zijn voor ons beleid. En nu zien we dat de wereld zijn hele energiehuishouding aan het verduurzamen is. Zou het werkelijk buiten ons mandaat vallen om dit ten diepste te willen begrijpen en naar die inzichten te handelen?’
Powell houdt zich dus bij de verkeerde leest?
‘Ik kan me volstrekt in zijn uitspraak vinden, mits je ‘leest’ zo definieert, dat je alles wat relevant is voor de prijsstabiliteit meeweegt. Er is geen enkele manier waarop je ons mandaat kunt lezen zonder die conclusie te trekken.’
Over de auteur
Jonathan Witteman is economieverslaggever van de Volkskrant en schrijft onder meer over sociale zekerheid, ongelijkheid en technologie.
