Commentaar Vrouwenpartij: na de problemen met ons huidige elektriciteitsnet doemt nu het probleem met ons drinkwaternet op. Nieuwe bedrijven en nieuwbouwwijken die niet meer kunnen worden aangesloten op het drinkwaternet. Onvoorstelbaar zou je denken in ons waterrijke land, maar de watercrisis in aantocht is daardoor niet minder waar.
De crisis afwachten of ….
We kunnen de crisis afwachten en als het water tot onze lippen staat, maatregelen gaan nemen. Of we kunnen de toekomst serieus nemen en de gevolgen niet nalaten aan onze kinderen. Wie dan leeft wie dan zorgt, is het gezegde dat geen opgeld meer maakt. Wij zijn zelf degenen die dan leven. Alle ontwikkelingen in de wereld gaan sneller dan voorspeld en berekend. Op vrijwel alle gebieden lopen we achter de feiten aan, omdat de verkeerde beslissingen zijn genomen. De schadegevolgen lopen telkens weer in de miljarden. Elke dag dat we wachten om te beslissen een probleem op te lossen, klinkt de kassa.
Solidariteit en samenwerking zijn de toekomst
Hoe krijgen we al die neuzen dezelfde kant op? Voor de Vrouwenpartij is de oplossing eenvoudig: laat mensen altijd kiezen uit alternatieven. Heel belangrijk hierin is het doorrekenen van elk alternatief.
Het mooiste voorbeeld zijn de windmolens naast de deur. Mensen zijn obstinaat tegen, maar niet meer als zij meedelen in de opbrengst van die windmolens.
De meeste mensen zullen tegen een verhoging van de drinkwater prijs zijn. Maar als het alternatief is de prijs die rust op hogere gemeentebelastingen, op hogere verzekeringen, op funderingsschade, op een verbod op tuinberegening en autowassen, op de tijdelijke afsluiting van water, dan is een (flink) hogere prijs voor drinkwater goed te slikken als al die dingen met een hogere drinkwater prijs voorkomen kunnen worden, terwijl je bovendien zelf je watergebruik kan managen.
Solidariteit en samenwerking zijn waarden waar iedereen het mee eens is. Een verzekering bijvoorbeeld berust op die waarden. Je deelt in je premie collectief de kosten voor schades. En bij de verzekeringen die niet verplicht zijn, ben jij degene die de vrijheid heeft te kiezen om wel of niet mee te doen.
Solidariteit en samenwerking als waardentools inbrengen bij zoveel beslissingen die overheid en bedrijven nemen, kan een massa aan problemen voorkomen. Collectieven en coöperaties zijn de toekomst als harmonie scheppers in onze samenleving, want met en binnen zo’n organisatie sta je er als individu niet meer alleen voor. Je kan gezamenlijk optrekken, waarbij je zoveel sterker staat tegenover kwesties waar je eerder machteloos tegenover stond.
De machteloosheid van het individu
Samenwerking en solidariteit zijn waarden, die bij toepassing veel van het kwaad dat de samenleving nu beheerst, kunnen verminderen. Neem eenzaamheid, neem depressie waar miljoenen mensen onder lijden. Wie bekommert zich over hen, nu krimpende zorg en thuiszorg nauwelijks nog soelaas kunnen bieden? In plaats van de problemen willen oplossen met nog meer regels, met nog meer schijven, met nog meer instanties, kan ‘georganiseerde’ buurthulp voor heel veel minder geld heel veel betere resultaten behalen. Een beetje menselijkheid, een beetje aandacht, een beetje hulp met dingen, kan wonderen verrichten.
Kunnen de miljarden die nu via verzekeringen ineffectief aan de zorg besteed worden niet beter terecht komen bij de buurt zelf? De buurt kent geen wachtlijsten, geen gebrek aan hulp, geen gebrek aan aandacht en geen managementkaders. In de buurt ben je er voor elkaar, zoals het vroeger altijd al het geval was. Maar sinds de commercialisering van alles, draait het niet meer om de mensen maar om het geld. De mens zelf is vergeten en machteloos achtergelaten. Mensen zijn bang voor trekkers, niet voor een leger aan rollators en scootmobielen, die er 3 weken over doen om in Den Haag aan te komen. Met z’n allen over de grote weg zou wel een idee kunnen zijn om de nodige aandacht te trekken.
Wij vrouwen smachten naar de ware gentleman en de ridder die opkwamen voor de zwakken in de samenleving. Is het niet tijd voor een heropleving van waarden die mensen met een hart eigen zijn. Vroeger was er nog het vooruitzicht van de hel die je in toom hield, maar door de teloorgang van dat idee lijkt ook de klad gekomen te zijn in ons geweten. Iets fout doen is zo wel heel gemakkelijk geworden om weg te poetsen of goed te praten. Met de drogreden ‘iedereen doet het toch ook’ tegen over zich, heeft ons geweten het niet weten te overleven.
Dwang is de enige optie?
Wij van de Vrouwenpartij denken dat het helemaal gaat goedkomen met ons, met het klimaat, met de natuur, met de wereld. Maar dat dwang waarschijnlijk noodzakelijk zal zijn om het tij in onszelf te keren. Voor de meeste mensen zal het pas reëel worden als hun vakantie ten prooi valt aan bosbranden of overstromingen, als het huis waarin ze wonen door verdroging verzakt of elk jaar een keer door stortbuien onderstroomt, als hun fossiele auto onverkoopbaar is geworden, als ze door het klimaat hun baan en misschien wel hun huis verliezen, als je kinderen je niet meer serieus nemen, als AI je overbodig maakt, als je met andere woorden te laat bent met bewustwording en je zoveel meer verloren hebt dan nodig is geweest.
Waarom moet het zover komen, kunnen we ons afvragen. Het punt is dat je klimaatverandering in al haar vormen of drinkwater tekort, kan ontkennen of kan denken dat het zo’n vaart niet zal lopen. Maar de verzakking van je huis, een overstroming, een verbrand bos naast je huis, een fossiele SUV die onbetaalbaar was en tegelijkertijd niets meer waard is geworden, je kinderen die je uitlachen, kan je niet ontkennen, aangezien het een feit is. Alleen als het ons gevoel, onze status raakt dan komt het aan en worden we gemotiveerd om iets te doen. Als het ons niet raakt dan kunnen we het gemakkelijk wegwuiven. Lekker makkelijk en voor het moment goedkoop.
Zoals het er nu nog voorstaat is bewustwording een kwestie van ‘wie niet wil leren, moet het maar voelen’.
Lees hier het artikel: Tientallen bedrijven krijgen al geen drinkwater, nieuwbouwwijken volgen
Bron: fd.nl
2 april 2024
Vasco van der Boon, Anouk Gras
Tientallen bedrijven krijgen al geen drinkwater, nieuwbouwwijken volgen
Door een toenemend tekort aan drinkwater in Nederland moest Vitens al 45 bedrijven nee verkopen toen zij een aansluiting vroegen. Dat is fors meer dan twee jaar geleden, toen het waterbedrijf geschrokken constateerde dat het vijf bedrijven in Twente helaas moest weigeren als klant. ‘Het is een crisis in slow motion’, zegt Jelle Hannema, de terugtredend bestuursvoorzitter van Nederlands grootste drinkwaterbedrijf.
Vitens vreest ook dat het de eerste nieuwbouwwijken geen drinkwater meer kan leveren. Hannema wijst ze zonder aarzelen aan op de kaart. ‘Hier, in Amersfoort en omgeving bij de Randmeren hebben wij nu niet voldoende drinkwater voor de geplande woningen.’ Zijn vinger schuift naar het oosten: ‘Datzelfde geldt voor nieuwbouw rond Enschede en Hengelo.’
Oorzaken van de tekorten zijn bijvoorbeeld periodiek onvoldoende aanvoer, of te veel en te snelle afvoer van overtollig water, te veel beregening voor de landbouw en toenemende verdamping door de opwarmende natuur. Allemaal gevolgen van klimaatverandering. Maar ook de vraag naar water neemt toe.
‘Nijpend’ noemt Hannema de situatie. En het dreigt erger te worden. Binnen zes jaar heeft vrijwel heel Nederland acuut drinkwatertekort, berekende brancheorganisatie Vewin. Alleen Zeeuws-Vlaanderen en een stukje Zuid-Holland hebben nog even geen zorgen.
Eerste levensbehoefte
‘Drinkwater is wel een eerste levensbehoefte hè’, zegt de Vitens-voorman over de urgentie. Dat waterland Nederland te weinig water heeft, kon Hannema niet bevroeden toen hij tien jaar terug bij Vitens begon. ‘Het kantelpunt was 2018, de eerste droge zomer. Daarna heb ik ’s nachts wel eens wakker gelegen of iedereen wel genoeg water kon krijgen.’
Hoeveel mensen watertekort aanvullen door zelf grondwater op te pompen, weten instanties in Nederland niet. ‘Miljoenen kubieke meters grondwaterverbruik zijn niet in beeld bij overheden en waterschappen. We vliegen blind. Ons grondwatersysteem is out-of-control’, zegt Hannema.
Mest, gif en pfas
Vitens haalt zijn drinkwater uit grondwater. In Midden-Nederland ligt dat op zo’n honderd meter diepte. Maar op de hoge zandgronden in het oosten ligt die krimpende watervoorraad soms maar veertig meter onder het oppervlak. Dus dichter bij bedreigingen als mest, bestrijdingsmiddelen en pfas.
Om de kwaliteit, maar vooral — ‘onze grootste zorg’ — de kwantiteit van het drinkwater op orde te houden, is ‘een schaalsprong’ van investeringen door Vitens noodzakelijk, aldus Hannema. Van €224 mln vorig jaar naar €646 mln in 2033. Om de acute knelpunten op te lossen, nieuwe winlocaties voor de langere termijn te ontwikkelen en ook nog ‘de spaghetti’ van vijftig tot honderd jaar oude infrastructuur te vervangen.
Bestuurlijke verlamming
Een grote hinderpaal vindt Hannema ‘de bestuurlijke verlamming die we ook van andere terreinen kennen’. Medebestuurders bewijzen volgens hem lippendienst aan de strijd tegen het watertekort. ‘Maar er gebeurt onvoldoende.’ Hij ziet een parallel tussen het drinkwatertekort en de al jaren van tevoren aangekondigde overbelasting van het stroomnet die desondanks niet werd voorkomen.
Een voorbeeld van bestuurlijk onvermogen is volgens Hannema de situatie in Utrecht. Vitens wint bij Groenekan vijf miljoen kuub water, heeft vergunning voor tien miljoen kuub, maar krijgt nog geen toestemming voor uitbreiding van de productie.
Het drielandenpunt bij Eemdijk
Nog zo een: Vitens wil graag extra capaciteit bij Eemdijk, ‘op het drielandenpunt van de provincies Gelderland, Flevoland en Utrecht’ inzetten. Utrecht vindt dat goed. ‘Maar Flevoland is bang voor verdroging door verstoring van de grondwaterstroom uit de Veluwe en Utrechtse Heuvelrug.’
Wat meer samenwerking voor de publieke zaak zou veel schelen, verzucht Hannema. Vitens probeert een goed voorbeeld te geven met het plan om ondanks het klemmende watertekort tientallen kleine, verouderde winlocaties op de verdrogende zandgronden te sluiten.
Winst nodig om te investeren
Het zou volgens de Vitens-topman ook helpen als demissionair minister Mark Harbers van Infrastructuur en Waterstaat de motie-Grinwis zou uitvoeren waardoor Vitens tijdelijk iets meer rendement mag maken om aan het eigen vermogen te kunnen toevoegen. Dan kan Vitens goedkoper bij de bank lenen om te investeren. ‘Kost de consument gemiddeld slechts €7 tot €10 per jaar meer.’
Leidingwater van Vitens kost nu €1,04 per duizend liter. Is dat niet te goedkoop, want daarvoor draait toch niemand de kraan dicht? ‘Voor minima telt dat wel degelijk’, weet Hannema. ‘Maar de mogelijkheid dat grootverbruikers meer betalen, laat het ministerie nu wel onderzoeken.’
Funderingsschade en grondwaterwinning
Waterwinning staat ook onder druk door een toenemend aantal schadeclaims. Vitens houdt er bijvoorbeeld rekening mee enkele tientallen huiseigenaren in het Twentse wingebied Hammerflier funderingsschade te vergoeden als onafhankelijk is vastgesteld dat die het gevolg is van waterwinning. Vitens kan hier de vergunde maar nog onbenutte winningsruimte niet uitbreiden, vanwege het risico op bodemdaling.
Met 3000 boeren heeft Vitens een regeling voor droogteschade. Vitens wil daarin ‘correct’ zijn. ‘De boeren zijn onze buren. Als er schade is, moet je dat op een nette manier afwikkelen’, zegt Hannema. ‘Wij willen daarbij niet in een onderhandelingssituatie komen.’
Sommige boeren zijn ontevreden over de compensatie door Vitens. Stichting Droogteschade Waterwinning (SDW) heeft namens een groep agrariërs een dagvaarding voor een massaschadeclaim over €28 mln per jaar verstuurd naar Vitens en zeven andere drinkwaterbedrijven. De claimstichting wil schadeuitkeringen niet meer laten afhangen van de lokale situatie, maar veralgemeniseren. Hannema noemt dat ‘ruw en onzorgvuldig’.
Meloen wegslikken
Om het watertekort op te lossen, is volgens Hannema ‘een grootschalige herinrichting van Nederland’ nodig. Het wordt een hele klus alle overheden, ondernemers, boeren en burgers met de neus in dezelfde richting te krijgen, verwacht hij. Dat wordt zijn nieuwe bestuurlijke taak bij Vitens nu hij daar stopt als bestuursvoorzitter. De dagelijkse leiding neemt Tjeerd Roozendaal over.
Zijn nieuwe taak bij Vitens zal veel ‘diplomatie’ vergen, weet Hannema. ‘Want men zal een meloen moeten wegslikken om te zorgen dat drinkwater echt beschikbaar blijft.’ Een watermeloen, bedoelt Hannema.
Aanval van ‘statelijke actoren’ op Vitens
De computersystemen van Vitens zijn ‘dagelijks’ doelwit van aanvallen, zegt vertrekkend bestuursvoorzitter Jelle Hannema. ‘De aanvallers zijn criminelen, maar ook statelijke actoren’.
Die laatste term duidt veelal op hackers verbonden aan de Chinese en Russische overheid. ‘Het klinkt raar, maar dat maakt voor ons eigenlijk niet zoveel uit’, zegt Hannema. ‘We moeten gewoon de boel op orde hebben.’
De nutssector in Europa en Noord-Amerika is de laatste tijd vaker aangevallen. Dat hoeft niet per se gericht te zijn op het lamleggen van de organisatie.
‘We zijn ook interessant door de grote hoeveelheid aan persoonsgegevens’, zegt Hannema. ‘We moeten vooral up to date zijn met cyberveiligheid. Als we gehackt worden, hebben we scenario’s waardoor we de bedrijfsvoering en klantgegevens veilig kunnen stellen. We oefenen daarmee. De Inspectie Leefomgeving en Transport daagt ons daartoe ook uit. Wij hebben de middelen om onszelf te beschermen tegen die cyberaanvallen. Maar het kan een keer fout gaan.’
