Commentaar Vrouwenpartij: de tegenstelling tussen loyaliteit aan de minister en het moreel kompas van de ambtenaar is niet van nu alleen. Mede door Oud-Minister Kamp (VVD) is die tegenstelling in het leven geroepen toen hij tegen het advies van zijn ambtenaren in, de onmenselijke aanpak van potentiële fraudeurs tot regel verhief en verplichtte. De toeslagen affaire en de wrede opstelling van gemeente ambtenaren naar mensen die een uitkering kregen, zijn voorbeelden van zijn schaamteloze opstelling (die hem tot ere-lid van de VVD maakte).
De strategische blunder van de VVD
De deur op een kier zetten voor de PVV zal de geschiedenis in gaan als haar grootste strategische blunder. Het kostte haar 10 zetels en bijna een derde van haar kiezers. De grootste toeloop tot de PVV kwam van de VVD. Wat gaat er nu gebeuren? Met een PVV als grootste partij die nog een stuk rechtser is dan de VVD.
De tegenpartij PVV gaat regeren?
Geen woorden meer maar daden? Alle tegen-grondwettelijke beloften en voorstellen de ijskast in? Wat blijft er dan redelijkerwijs over van alle beloften? En van de beloften die overblijven hoeveel steun kan de PVV verwachten van andere partijen? Wat zal er nog van Wilders en zijn slimme antwoorden overblijven? Wat als Orban en Poetin hem verwelkomen?
De VVD heeft zich al in de wachtkamer gezet als gedoogpartij. De NSC zal naast een lijst van onwrikbare wensen een reeks aan bedenkingen hebben. De BBB zal mee en tegen fladderen. Het CDA is door Wopke Hoekstra gedecimeerd en kan alleen als aanhangsel dienen. Natuurlijk is er ook nog Forum dat genoeg olie over heeft om op het vuur te gooien.
De goede kant van de zaak
Het wordt geen eenvoudig verhaal, maar als het op een grote rechtse teleurstelling uitloopt, kan het ook veel goed doen. De PVV met de rechtse partijen kunnen laten zien dat ook bij hen er weinig heil te zoeken is. Niet alleen het idee dat klimaat er weinig of zelfs niets toe doet zal hen de das omdoen. Ook de zorg zal een onuitputtelijke bron van problemen blijken. En het asiel- en immigratie probleem is alleen met het ontbrekende gezonde verstand op te lossen.
Frans Timmermans
Ons inziens is alleen Frans Timmermans, een man met een gezond verstand, een hart en een overvloed aan ervaring, de juiste man om Nederland uit het moeras te redden.
Lees hier het artikel: Ambtenaren zitten klem tussen loyaliteit aan de politiek en hun ‘moreel kompas’
Bron: fd.nl
Maureen Blankestijn, Elfanie toe Laer, Puck Sie, Ardi VLeugels
28 november 2023
FD: Ambtenaren zitten klem tussen loyaliteit aan de politiek en hun ‘moreel kompas’
Een ambtenaar dient loyaal te zijn aan de politiek. Maar wat als dat in strijd is met het eigen morele oordeel van rechtvaardigheid? Het is een vraag die sinds de verkiezingsuitslag voor onrust zorgt op de overheidsburelen, blijkt uit een rondgang van het FD.
Wat gebeurt er met ons klimaatbeleid, de noodopvang voor asielzoekers en onze buitenlandse studenten?
Op ministeries en gemeenteniveau klinkt bezorgdheid bij ambtenaren, die mogelijk straks betrokken zijn bij de uitvoering van het verkiezingsprogramma van de PVV.
In het kort
– Sinds de verkiezingsuitslag is het onrustig onder ambtenaren, die zich normaliter niet publiekelijk uitlaten over politiek.
– Off the record zeggen meer rijksambtenaren en gemeenteambtenaren dat zij vrezen dat de plannen van de PVV bestaand beleid op de tocht zetten.
– Amsterdam heeft extra richtlijnen voor activistische ambtenaren gemaakt en het Rijk komt met een handleiding.
Na een oproep op LinkedIn verzamelden maandagmiddag enkele tientallen ambtenaren zich daarom op in het Jonas Daniël Meijerplein in Amsterdam. Zij protesteerden daar ‘niet tegen de verkiezingsuitslag, maar tegen veel ideeën die de PVV wil doorvoeren’, aldus een van de demonstranten.
‘Ik vind het spannend, maar het moet’, zegt Anne Hofstede, initiatiefnemer van het protest, zelf gemeenteambtenaar in de hoofdstad. In de stromende regen spreekt zij de actievoerders toe en vertelt hoe zij vorige week ‘voor de eerste keer in de 25 jaar’ meemaakte dat tijdens een bespreking collega’s in tranen uitbarstten.
‘Ik hou van Nederland, daarom heb ik ook de ambtsbelofte afgelegd’, zegt Amir Niknam, die bij de Nationale Politie werkt en na Hofstede het woord krijgt. Het protest is niet gericht tegen de verkiezingsuitslag, benadrukt hij, en ambtenaren werken voor iedereen, maar ‘we moeten waakzaam blijven dat wij geen onrechtvaardig beleid uitvoeren.’
Pedro, basisschoolleraar, staat te luisteren. Hij windt zich op over verkiezingsuitslag: ‘Het is zo pijnlijk dat mensen liever in comfortabele leugens geloven dan in de oncomfortabele waarheid’, zegt hij. Naast hem staat Marlous (niet haar echte naam). Ze werkt bij een wetenschappelijk overheidsinstituut. Volgens haar vormt de PVV ‘een bedreiging voor de wetenschappelijke integriteit’. Daar maakt ze zich grote zorgen over, al is ze hier ook gekomen om haar collega’s met een migratieachtergrond te steunen.
Afwachten
De ‘ruk naar rechts’, ervaren veel ambtenaren als ‘heftig’, blijkt uit gesprekken die het FD voerde. De meesten wachten gelaten af wat de overwinning van de PVV voor hun werk zal betekenen. ‘De politiek is nu aan zet. (…)’, schrijft een ambtenaar. Hij is moslim en voelt zich ‘heel verdrietig’ vanwege de uitslag, schrijft hij, maar: ‘Het is nu niet aan ambtenaren om hier in de pers wat van te vinden, dan zou het zijn alsof we de uitslag van een vrije en democratische verkiezing niet accepteren. Wij werken voor 17 miljoen Nederlanders, ongeacht wat ze hebben gestemd.’
Directeuren op ministeries manen hun teams tot kalmte. ‘Dit hoort ook bij de democratie, dus we moeten zien wat komen gaat’, zei er een daags na de verkiezingen tegen haar team. In Amsterdam schreef burgemeester Halsema aan haar ambtenaren: ‘Ook in onze organisatie zijn er medewerkers die zich grote zorgen maken om zichzelf en om elkaar. Of (…) zich de vraag stellen of zij hier wel zichzelf mogen zijn. Ons antwoord is een volmondig ja!’ De bestuursraad van het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport riep ambtenaren per mail op om de verschillende perspectieven van collega’s te ‘koesteren en respecteren’.
Ambtenaren van het zorgministerie merken dat er de afgelopen dagen vooral ‘een soort stilzwijgen’ hing. Toch kijkt een vrouw met een niet-westerse migratieachtergrond op dit ministerie anders om zich heen. ‘Je voelt je anders. Ik ging de afgelopen dagen met tegenzin naar kantoor’, zegt zij. En: ‘Met mijn familie maak ik grappen: “Laten we onze koffers pakken!” Maar het doet wel iets met je zelfvertrouwen. Diep van binnen is het heel pijnlijk.’
Er worden meer wrange grappen gemaakt: ‘Mensen, hoe kan ik mij de komende vier jaar ziek melden?’ klinkt het in een ambtenaren-appgroep. Bij de koffieautomaat zeggen sommigen op zoek te gaan naar een nieuwe baan, anderen zijn wel benieuwd hoe het is om onder een PVV-minister te werken: ‘Kun je dan ook tegensturen?’
Terugduwen
Wouter (niet zijn echte naam) is een van de ongeveer 1400 ambtenaren van het ministerie van Financiën. Als de plannen uit het PVV-programma worden doorgevoerd, zal dat vooral voor collega’s die zich bezighouden met budgettaire processen ‘een aardverschuiving’ zijn, voorziet hij. ‘De totale afwezigheid van klimaatambitie is het meest zorgelijke.’ Het schrappen van de ontwikkelingshulp noemt hij ‘schaamteloos.’ Wouter overweegt om, als Wilders op het bordes komt te staan, zijn baan op te zeggen. ‘Ik wil mij niet voor een regering met zulke ideeën inzetten.’
Ook op het ministerie van Sociale Zaken stellen ambtenaren zichzelf de vraag of zij onder een PVV-minister willen werken, vertelt een medewerker. De ambtseed, waarbij zij hebben gezworen of beloofd iedereen ‘gelijkwaardig, rechtvaardig en met respect’ te behandelen, speelt daarbij een rol: ‘Heel veel ambtenaren willen werken voor een overheid die er voor iedereen is, niet voor een overheid die bepaalde groepen uitsluit.’
Maar hoe? De ambtenaar wijst op de toeslagenaffaire. ‘Toen was de conclusie dat ambtenaren te weinig hebben teruggeduwd. Maar wanneer duw je terug? Wanneer laat je een democratisch gekozen meerderheid voor je eigen morele en ethische bezwaren gaan? Bij Israël-Palestina zag je al hoe lastig dat was. En deze verkiezingsuitslag gaat het niet makkelijker maken.’
Drastische bezuinigingen
Op het ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap heerst angst voor de drastische bezuinigingen die de PVV wil doorvoeren in de cultuursector, vertelt een medewerker: ‘“We komen er samen doorheen” en “Het wordt een rare tijd”, zei de top van het ministerie op donderdag.’
Een ambtenaar van het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat realiseert zich vooral dat hij in een bubbel werkt: ‘We zijn allemaal geschrokken van de uitslag, terwijl bijna 2,5 miljoen mensen PVV hebben gestemd. Na de toeslagenaffaire is dat voor mij weer een teken dat we dichterbij de burger moeten staan.’
Regels voor activistische ambtenaren
De gemeente Amsterdam, toneel van de demonstratie maandag, benadrukt dat alle ambtenaren daar in hun vrije tijd staan. De hoofdstad had al eerder te maken met gemeenteambtenaren die zich publiekelijk uitspraken over beleid, bijvoorbeeld toen die in oktober een brandbrief schreven over het klimaatbeleid van de gemeente.
De gemeente waardeert maatschappelijke betrokkenheid, zei de PvdA-wethouder Hester van Buren destijds, maar ze kwam wel met speciale richtlijnen. ‘Soms kunnen richtlijnen in de ambtseed met elkaar in conflict raken’, legde zij aan tijdschrift Binnenlands Bestuur uit.
Een ambtenaar dient politiek loyaal te zijn, maar de ambtseed schrijft ook voor dat hij of zij zich zelfstandig een moreel oordeel moet vormen over de juistheid van handelen en het dienen van gerechtigheid. De richtlijnen zijn ‘een toelichting’ om beide zaken in balans te houden.
