Commentaar Vrouwenpartij: er is geen ontkomen meer aan: de Commissie Van Rijn zet de NPO en daarmee heel Nederland in het juiste licht als het draait om grensoverschrijdend gedrag.
De geniale aanpak
Door de focus niet te leggen op ‘wie?’ maar op ‘wat is er gebeurd?’ kunnen de honderden slachtoffers en wat hen is overkomen, voor het eerst geheel in het juiste licht gezet worden en kunnen tegelijkertijd de advocaten buiten spel worden gezet. Eindelijk kunnen de slachtoffers, zonder de pijnlijke en vernederende confrontatie met daders, veilig hun verhaal doen. En dat hebben ze gedaan, zoals overtuigend en hartverscheurend uit het rapport blijkt.
De consequenties zullen veel groter blijken te zijn dan wat mogelijk wordt geacht na veroordelingen.
Bestuurders en leidinggevende managers zijn bijzonder geschrokken en kunnen met goed fatsoen hierna onmogelijk nog terugvallen op ’niets gezien of niets gehoord’. Het rapport heeft elke NPO redactie tot een hoge staat van paraatheid gebracht dan wel gedwongen.
Volgens de Vrouwenpartij de juiste gelegenheid om de WijSamen app in werking te stellen om in één keer, herhaling op elk gebied van ontoelaatbaar gedrag, zo goed als te voorkomen.
Advocaten buitenspel
Omdat daders niet met naam aangewezen worden in het rapport kunnen advocaten niets beginnen namens hen. Geen ruimte voor welles nietes, geen ruimte voor ontkenning, geen ruimte voor confrontaties.
Door die aanpak houden we per geval een ruim aantal meldingen tot mogelijk wel 50 meldingen over. Elk persoon met een redelijk gezond verstand begrijpt dat de gebruikelijke ontkenning bij 5 tot 50 meldingen hoogst ongeloofwaardig is en die ontkenning niet serieus genomen kan worden. Het probleem van ‘je bent onschuldig zolang het tegendeel niet bewezen is’ is hiermee uit de weg gegaan. Het draait niet meer om veroordeling maar om geloofwaardigheid die zo goed als onmiskenbaar is geworden.
De reden dat vrijwel iedere dader ontkent is dat advocaten zonder consequenties kunnen liegen en ze daders mogen adviseren te liegen. Vervolgens kunnen ze het vuur leggen aan de schenen van het slachtoffer. De manier om een rechtsgang te ontmoedigen en te frustreren. Deze gang van zaken is een highlight van perversiteit in ons rechtstelsel.
En dat is de reden dat Matthijs van Nieuwkerk blijft ontkennen. Tegen beter weten in want het rapport neemt elke twijfel weg. Een veel betere ‘uitweg’ zijn openbare en persoonlijke Excuses samen met als bewijs van eerlijkheid geheime persoonlijke vergoedingen aan elk slachtoffer.
Advocatuur hervorming
De Vrouwenpartij heeft al eerder gepleit voor een hervorming van de advocatuur. Wat als advocaten niet meer mogen liegen, hun cliënten niet meer mogen adviseren te liegen, geen leugenverhalen meer mogen verzinnen voor hun cliënten? Is dat niet de manier om een grote perversiteit uit het rechtssysteem te bannen?
Wat als advocaten een boete krijgen als zij bewezen toch liegen? Wat als advocaten bij herhaaldelijk liegen uit hun ambt gezet kunnen worden?
En nu we toch bezig zijn: een verloren hoger beroep dient te leiden tot een hogere straf of een hogere boete (dit gebeurt tegenwoordig regelmatig).
Alle kosten van een verloren hoger beroep dienen verhaald te worden op de indiener en het slachtoffer van het verloren hoger beroep ruimhartig schadeloos gesteld.
Ook kan het een regel worden dat de inkomsten van de advocaat bij een verloren hoger beroep gaan naar de aangeklaagde. Welke advocaat gaat vervolgens lichthartig een hoger beroep aan?
Allemaal maatregelen om perversiteiten uit het rechtssysteem te bannen.
Kortom: Martin van Rijn en medewerkers zijn onze helden!
Bijzonder; uit de Lezers Column ingezonden brieven Volkskrant, vandaag 2 februari 2024: Vraag het je vrouw, je dochter, je moeder: alle vrouwenlevens zitten vol met grensoverschrijdende ervaringen
Tussen haakjes: ‘altijd rücksichtslos blijven ontkennen’ is het handelsmerk van Trump. Reeds op jonge leeftijd is hem voorgehouden: ‘altijd blijven ontkennen’ en hij is die raad altijd blijven volgen. Zelfs een verloren verkiezing of een verkrachting of fraude blijft hij ontkennen ook al kost het hem honderden miljoenen dollars. Het zal een zeer krachtig signaal aan de wereld zijn als zijn leugens later dit jaar ineffectief blijken te zijn, want dat zal zijn einde betekenen.
Lees hier het artikel: Commissie-Van Rijn: ‘Telkens komt de vraag: over wie hebben we het dan? Dat helpt niet’
Commissie-Van Rijn: ‘Telkens komt de vraag: over wie hebben we het dan? Dat helpt niet’
Bron: volkskrant.nl
Maud Effting en Willem Feenstra
2 februari 2024
Interview
Het langverwachte rapport naar misstanden binnen de NPO is daar. De commissie wil niet naar de schuldigen wijzen, maar hoopt met het document ruimte te bieden aan verandering binnen de publieke omroep, óók voor leidinggevenden.
Foto: De Onderzoekscommissie Gedrag en Cultuur Omroepen, met (van links naar rechts): Sjors Fröhlich, Naomi Ellemers, Femke Laagland en comissievoorzitter Martin van Rijn .
Hoe stressvol waren de afgelopen weken voor de commissie?
Martin van Rijn: ‘Het is een soort finale waarin je nog honderd keer checkt: klopt het allemaal, wat we opgeschreven hebben? Kloppen de cijfers? Het is een groot en ingewikkeld onderzoek, alles moet juist zijn.’
Leidinggevenden en presentatoren mochten delen van het rapport van tevoren inzien. Leidde dat tot hevige emoties?
Naomi Ellemers, hoogleraar sociale en organisatiepsychologie: ‘Ja. Wij doen aan de universiteit onderzoek naar wat er met mensen gebeurt als ze te horen krijgen als ze iets niet goed hebben gedaan op moreel vlak. Op de universiteit testen we met een badmuts met elektroden op het hoofd wat een boodschap bij mensen teweeg brengt. De meeste mensen willen heel erg graag moreel goed zijn. Dus je ziet dat dit soort beschuldigingen mensen heel erg raken. Ze krijgen enorme stress, ervaren heftige emoties. Een van de beschermingsmechanismen in het brein is dat ze de informatie op zo’n moment bijna niet meer kunnen verwerken.
‘Dat zagen we hier ook gebeuren. Wat wij leidinggevenden vertelden over het grensoverschrijdende gedrag was voor hen een enorme schok. Ze konden het bijna niet bevatten. Het was voor sommigen heel moeilijk om afscheid te nemen van het beeld dat ze van zichzelf hadden. Mensen werden verdrietig, omdat er toch een zwarte rand bleek te zitten aan het mooie werk dat zij dachten te hebben gedaan.’
Het NPO-rapport van de commissie-Van Rijn
• Driekwart van de bevraagde NPO-medewerkers zegt slachtoffer of getuige geweest te zijn van grensoverschrijdend gedrag, blijkt uit het rapport.
• Bij DWDD waren ongelijke seksuele relaties ‘normaal’. Ook was er sprake van intimidatie en zelfs fysiek geweld.
• Medewerkers van de NOS, en in het bijzonder bij NOS Sport, hebben vaker te maken met grensoverschrijdend gedrag op de werkvloer dan werknemers van andere omroepen.
• Het onderzoek naar de misstanden bij DWDD heeft veel losgemaakt bij oud-medewerkers. ‘Ik heb jarenlang de stem van Matthijs in mijn hoofd gehoord.’
Verschillende betrokkenen, onder wie Matthijs van Nieuwkerk en voormalig NPO-kopstuk Frans Klein, schakelden advocaten in om het rapport te beïnvloeden. Is gedreigd met juridische stappen?
Ellemers: ‘Wij hebben slechts delen van de rapportage voorgelegd. Terecht hebben advocaten dan ook gezegd: we kunnen pas beoordelen wat we gaan doen, als we het hele rapport hebben gezien. Ze behouden zich het recht voor om stappen te ondernemen en houden alle opties open.
Femke Laagland, hoogleraar arbeidsrecht: ‘De reacties van deze mensen, ook in dat laatste stadium, hebben ons ook geholpen met het aanscherpen van het rapport, op punten die blijkbaar niet duidelijk waren.’
Snapt u de kritiek van de advocaten? Zij vinden dat de commissie de genoemde misdragingen ook moet bewijzen. Hebben ze daarmee niet een goed punt?
Ellemers: ‘Onze benadering was anders dan wat advocaten gewend zijn. Het ging niet om wie wat heeft gedaan, maar hoe de cultuur op de werkvloer werd ervaren. We hebben gedragingen alleen in het rapport opgenomen als meerdere mensen erover spraken. Dus als meerdere mensen zeiden dezelfde dingen te hebben meegemaakt of waargenomen, konden we erover schrijven. Daarbij controleerden we ook of deze zaken werden gemeld in de vragenlijsten die naar alle medewerkers zijn gestuurd. Ook hebben we dit naast verhalen van vertrouwenspersonen gelegd. Maar het was geen persoonsgericht onderzoek. Het zijn ervaringen van mensen die van belang zijn om patronen vast te stellen.’
Laagland: De advocaten vonden onze methode overigens heel ingewikkeld. Zij zagen alle bevindingen vanuit het perspectief van hun cliënt. Ze zagen het als beschuldigingen in hun richting. Terwijl deze dat niet waren.’
Toch worden er natuurlijk al snel namen gekoppeld aan de beschreven misstanden.
Van Rijn: ‘Dat is wat ons betreft de verkeerde discussie. Zodra wij over onze aanbevelingen vertellen, merken we dat het binnen één seconde weer over personen gaat. Dan komt telkens de vraag: over wie hebben we het dan? Maar dan doe je precies datgene wat niet helpt om de toekomst beter te maken.’
Bij de NOS moeten nog steeds beslissingen worden genomen over de eventuele terugkeer van medewerkers. Steeds is daarover gezegd: we wachten op het rapport. Wat kan de NOS nu met dit rapport in de hand?
Van Rijn: ‘Dat moeten ze zelf bedenken. Wij zijn de werkgever niet.’
Ellemers: ‘We merken dat over het aansturen van medewerkers vaak wordt gezegd: als je het niet goed doet, dan moet die persoon – hup – maar weg. Maar ons rapport vertelt juist dat je ook kunt proberen om competenties te ontwikkelen, om gedrag te veranderen. Waarom moet je meteen een persoon afdanken? Dat geldt ook voor leidinggevenden. Je kunt iemand ook kaders meegeven.’
‘Ik neem het de leidinggevenden kwalijk dat er is weggekeken’
Uit het rapport van de commissie-Van Rijn blijkt dat er op de redactie van De Wereld Draait Door (DWDD) sprake was van seksisme, intimidatie en fysiek geweld. In gesprek met de Volkskrant reageert Suzanne Kunzeler (55), directeur content van BNNVara, op het rapport. ‘In al die tijd dat DWDD op tv was, hebben leidinggevenden dit láten gebeuren.’ Lees hier het hele interview.
Tegelijkertijd schrijven jullie ook dat je allerlei systemen kunt inrichten, maar dat het de leidinggevenden zijn die het moeten uitvoeren. En veel van de leidinggevenden die verantwoordelijk waren voor de misstanden, zitten nu op invloedrijke posities in de media. Een aantal zegt niks te hebben gezien of het nooit te hebben geweten.
Ellemers: ‘Het is ook vaak het advies dat mensen krijgen, hè? Om alles te ontkennen. Ik denk dat mensen ook tijd nodig hebben om hun wereldbeeld bij te stellen. Leidinggevenden zouden dit nu aan kunnen grijpen om de werkvloer te laten weten dat ze nu inzien dat ze het toen niet goed gedaan hebben. En niet alleen dat. Om ook te laten zíén dat het anders kan. Zij moeten ook het vertrouwen krijgen dat er een herkansing kan komen. Dat is overigens wat wij van veel melders terug hoorden: ik hoef geen wraak, geen genoegdoening, ik wil alleen dat het beter wordt.’
Presentatoren hebben in Hilversum een status aparte. Is dat een probleem?
Ellemers: ‘Zij nemen een aanmerkelijk andere positie in dan ‘gewone’ werknemers. Wij laten zien dat zo’n positie ertoe leidt dat deze mensen zich verheven gaan voelen boven anderen. En dat ze minder empathie voelen. Zij vragen zich minder af: hoe zou dit voelen voor een ander? Daar moet je meer rekening mee houden. Ons advies is om met presentatoren en dj’s veel striktere afspraken te maken om hen te controleren, óók als ze zeggen dat ze dat niet nodig hebben. Want uiteindelijk kunnen zij ook zelf slachtoffer worden van de situatie. Dan worden ze niet meer beschermd tegen zichzelf.’
