Commentaar Vrouwenparti: hoeveel jaar weten we het al niet? De biodiversiteit nam de afgelopen honderd jaar met 85 procent af, en daalt verder; in Nederland het meest van de EU.” En toch gaan we in vrijwel alle gemeenten door met die biodiversiteit verder de nek om te draaien door onnodig te blijven maaien.
Waarom stoppen met maaien?
– we weten dat maaien slecht is voor de biodiversiteit want er is opeens niets meer te eten voor bijen, vlinders, insecten en kleine knaagdieren
– we weten dat maaien er voor zorgt dat de plaatselijke temperatuur 5 of meer graden hoger is dan bij niet-maaien
– we weten dat maaien de grond uitdroogt omdat planten de hitte van zon niet meer tegenhouden
– we weten dat maaien er voor zorgt dat de grond minder water kan opvangen/opnemen/vasthouden waardoor wateroverlast toeneemt
– we weten dat er weinig mensen zijn die ‘netjes’ gemaaide maar gele grasvelden/grasstroken mooi en aantrekkelijk vinden
– we weten dat niet-maaien gemeenten veel geld kan besparen
– we weten dat burger-groepjes graag de verantwoordelijkheid willen nemen voor het ontwikkelen van stukjes grond van de gemeente, zoals grasveldjes en ander stadsgroen, waardoor de gemeente ook geld bespaart
– we weten dat in de natuur werken goed is voor de geestelijke en lichamelijke gezondheid
– we weten dat pluktuinen een groot succes zijn in gemeenten die ze hebben.
Is het groen in de buurt van iedereen?
In het artikel merkt een buurtbewoner op: het mooie aan groen is dat het van iedereen is. Maar is het groen in de buurt, in de gemeente, wel van iedereen?
Het eenvoudige en enigszins onthutsende antwoord is NEE. De buurtbewoner heeft geen zeggenschap over het groen in zijn buurt. Een groepje flatbewoners mag geen bloemen- of groentetuin aanleggen in het gras achter hun flat. En geen speeltuintje voor de kinderen en grootouders. Geen sportveldje om te voetballen, te basketballen, te volleyballen of handballen.
Moet het ideaal netjes gemaaid gras blijven?
Tijd om de buurt aan de bewoners te geven
Het advies van de Vrouwenpartij is: Gemeente, stel regels op voor het in gebruik nemen en onderhouden van stadsgroen. Stimuleer, en zo mogelijk subsidieer (met het geld dat bespaard wordt), projecten van bewoners om de buurt mooier, aantrekkelijker, gezonder en leefbaarder te maken.
Het is een win-win situatie voor gemeente en buurtbewoners.
Bron: volkskrant.nl
Kirsten Hannema
25 juli 2024
Volkskrant: Rini Biemans maakte het Rotterdamse Park 1943 tot een groen succes: ‘Stop met maaien’
Foto: Park 1943 in Rotterdam.
Als onderdeel van de 11e Internationale Architectuur Biënnale Rotterdam ‘Hope of Nature’ worden deze zomer rondleidingen georganiseerd door 26 ‘botanische monumenten’: bijzondere groene plekken. De Volkskrant ging op safari in Park 1943.
Een gewoon park lijkt het, met een grasveld, een speeltuin en een paviljoen, waar op deze regenachtige ochtend twee mensen gymnastiekoefeningen doen. Maar als je van de geasfalteerde paden af gaat, zie je dat er iets bijzonders gaande is in Park 1943, in de Rotterdamse wijk Delfshaven. ‘Kijk, daar bloeit een kaardebol’, wijst stadsdokter Rini Biemans, terwijl hij een houtsnipperpaadje inslaat, door kniehoge beplanting.
‘Hier’ – hij schuift een hortensia opzij – ‘heb je een wespenorchis; een inheemse soort die sinds kort weer opduikt.’ Hij somt in rap tempo op wat er nog meer groeit: gele kamille, gele aar, ridderzuring, en meldt terloops dat op de akkerdistel wel 122 soorten insecten afkomen.
Stop met maaien
Sinds Biemans – arts, kunstenaar, social designer – het beheer en de schoonmaak van het park vijf jaar geleden van de gemeentelijke plantsoenendienst overnam, en de natuur min of meer haar gang laat gaan, is het aantal planten- en insectensoorten geëxplodeerd.
Zijn geheim? ‘Stop met maaien, zodat inheemse planten – onkruid, zoals de gemeente het noemt – kunnen groeien. Dat is de kraamkamer van de insectenwereld. Haal her en der wat weg, zoals grazers in de natuur doen. Daardoor ontstaat een variatie aan beplanting.’ De planten verspreidt hij met behulp van ‘bodemtransplantatie’. Stadsgeneeskunde, noemt hij zijn aanpak.
‘Stress, eenzaamheid, weinig bewegen en slecht eten vormen 94 procent van de ziekteoorzaken’, zegt Biemans. ‘Die kun je tegengaan door te werken en wandelen in het park, en elkaar daar te ontmoeten.’ Hij ziet het werkplezier dat het oplevert bij de dertig vrijwilligers en vijf vaste krachten die hij onder zijn hoede heeft. En de meerwaarde die een schone, weelderig begroeide buitenruimte biedt voor de buurt.
Park 1943 is een van 26 ‘botanische monumenten’ waar je deze zomer op safari kunt, als onderdeel van de Internationale Architectuur Biënnale Rotterdam. Het thema is ‘Nature of Hope’, de centrale vraag: hoe kan architectuur samenwerken met de natuur om de planeet te redden?
Natuur als kijkgroen
Het antwoord heeft voor architecten iets paradoxaals: door minder te bouwen en esthetiseren. ‘We moeten ons op een nieuwe manier verhouden tot de natuur’, zegt curator Janna Bystrykh. ‘We zien natuur nog te vaak en te veel als kijkgroen en houden bij klimaatplannen onvoldoende rekening met flora en fauna. Neem de aanplant van productiebossen voor kruislaaghout. Deze op efficiëntie ingerichte, monoculturele bossen helpen om CO² vast te leggen, maar zijn niet bevorderlijk voor de biodiversiteit.’
De biodiversiteit nam de afgelopen honderd jaar met 85 procent af, en daalt verder; in Nederland het meest van de EU. Met de tentoonstelling in het Nieuwe Instituut geeft de biënnale een overzicht van projecten die het tij moeten helpen keren.
Van regeneratieve landbouw tot een toren die klimaatactivisten in een kwartier kunnen opbouwen, en die vervolgens moeilijk is af te breken. De ‘botanische monumenten’, waaronder een voedselbos en een getijdenpark, zijn hoopvolle praktijkvoorbeelden, die tonen hoe alternatieve ontwerp- en beheermethoden kunnen leiden tot natuurherstel.
Moderne stadsmens
‘Dokters helpen om mensen te genezen, maar doen weinig om te voorkomen dat ze ziek worden’, zegt Biemans. ‘Dat vond ik als arts moeilijk. Het grootste probleem voor onze gezondheid is de leefwijze van de moderne stadsmens. Natuur is de oplossing. Wetenschappelijk onderzoek toont dat in een groene leefomgeving 30 procent minder depressie is, en 15 procent minder overgewicht. Maar veel mensen zijn bang dat er overal teken zitten en houden hun kinderen binnen.’
Zijn offensief is de ‘babynatuurtuin’ die vorige week is geopend: een speelheuvel voor de allerkleinsten, omringd door boomstammen en wilde planten. ‘Die kunnen ze gerust in hun mond stoppen; alles is eetbaar’, zegt Biemans. ‘Munt, herfstaster, lavendel, duizendblad, zevenblad – dat eet ik zelf als spinazie.’
Buurtbewoner Judith, die deelneemt aan de tour, luistert geïnteresseerd en proeft van de citroenmelisse. Ze volgt Biemans al een tijd op sociale media. ‘Ik ben fan van zijn aanpak, en van parken. Het mooie aan groen is dat het van iedereen is’, zegt ze.
‘Groen is een kleur’, corrigeert Biemans. ‘We hebben het over natuur, over levende soorten. Maar mensen houden van mooi, van Disney-natuur; de bloemweide van Heidi, het meanderende bos uit Bambi. Dat beeld kun je met mijn methode prima creëren’, zegt hij bij het romantische landwegperk, dat met bergamot, gele lis, koninginnenkruid en schermbloem een doorsnee van de Nederlandse natuur vormt.
Schoffelen
Naast Park 1943 werkt Biemans met zijn team in vier andere Rotterdamse parken. Zijn uiteindelijke doel is ‘dat alle parken zo worden’. Licht geïrriteerd: ‘Maar dan moet de gemeente wel wat veranderen aan het onderhoud, dat is gericht op schoffelen.
Plantsoendienstmedewerkers hebben geen benul van wat ze doen – en worden daar zelf ook niet vrolijk van. Maak daarom ruimte voor vakmanschap, voor de menselijke maat. Berg de bladblazers op en breng het handwerk terug. Dit is gezond: stappen zetten, klussen, koken, tuinieren – ook voor je brein. Hoe mooi zou het zijn als stadsgeneeskunde een opleiding wordt, waar je wordt geschoold als tuinman in de wijk.’
Over de auteur
Kirsten Hannema schrijft voor de Volkskrant over architectuur, landschapsontwerp en stedenbouw.
Meer informatie over botanische monumenten vind je hier.
Lees ook
‘Ik kon de bloempotten gewoon gebruiken, zonder slakken eruit te hoeven halen’
Schiphol legt een enorm beslag op grond in de Randstad. Dat kan anders, vinden Tijs van den Boomen en Theo Baart
