Commentaar Vrouwenpartij: De aandacht voor een Universeel Basisinkomen (UBI) blijft groeien. De gebruikelijke tegenwerpingen blijken voornamelijk verzonnen en ongefundeerde vooroordelen om tegen te kunnen zijn. Bijvoorbeeld, alle wetenschappelijke berekeningen komen uit bij de conclusie dat een universeel basisinkomen betaalbaar is. Daarbij komt dat de gun-factor voor de zwakkeren in onze samenleving slecht ontwikkeld blijkt te zijn. Eigenbelang gaat voor gezamenlijk belang.
Vreemd want de AOW functioneert ook als een basisinkomen. Er is geen persoon die er niet blij mee is en er is geen persoon die tegen de AOW is. Toch is het geen pensioen uitkering waar je voor gespaard hebt. Je krijgt gratis AOW gewoon omdat je Nederlander bent. Zelfs onafhankelijk van een gewerkt verleden. Waarom is een basisinkomen voor je 67ste jaar dan taboe?
Zelfs Duitsland?
Zelfs Duitsland blijkt na te denken over een basisinkomen. Het experiment van 3 jaar toont aan dat gratis geld geen sociale hangmat bleek te zijn. Men ging niet minder werken, men ging meer sparen, werd guller naar familie en vrienden en gaf meer aan goede doelen, terwijl dit allemaal minder was in de controle groep zonder gratis geld.
Mensen bleken meer verantwoordelijkheid te kunnen nemen en beter te functioneren dan ervoor. Op werken functioneert de Duitse samenleving, sociaal en psychologisch, dus dat gratis geld niet leidde tot minder werken was toch wel een openbaring. Een enorme hobbel tegen een basisinkomen genomen.
Stap voor stap
Ineens een basisinkomen voor iedereen invoeren, lijkt een aantal stappen te ver. We kunnen bijvoorbeeld beginnen met iedereen op en onder het minimuminkomen een basisinkomen te geven en tegelijkertijd hun schulden aflossen zodat er niet direct weer geplukt wordt aan dat basisinkomen. Beginnen met een schone lei voor de minima. Wie zou het in die plaats niet willen?
Een andere stap kan zijn om een basisinkomen te geven aan alle 60-plussers zodat ze vroeger kunnen stoppen met zwaar werk of een zinloze baan.
Stap voor stap kan toegang tot het basisinkomen uitgebreid worden.
Wij zien het laatste voorstel van de politiek om 65-plussers gratis openbaar vervoer te bieden, als zo’n stap in de goede richting. Doe hetzelfde voor de jeugd.
Gratis toegang voor jeugd en 65-plussers tot musea en bibliotheken is ook een nette regeling.
Een samenleving zonder stress
Het ideaal van de Vrouwenpartij is een stressloze samenleving waarin mensen kunnen genieten van hun leven zonder onnodige pijn.
Met AI en AI assistenten en vergaande robotisering komt zo’n samenleving snel dichterbij. Tegelijkertijd gaan veel banen verloren. Niet erg als het banen zijn waar ‘nutteloosheid’ hoogtij viert. Mensen met een basisinkomen kunnen werk vinden als vrijwilliger of als hobbytuinder of onderwijzer of klimaathoeder, maar zonder basisinkomen creëert het wegvallen van zoveel banen een geweldig probleem dat om een oplossing schreeuwt.
Wij denken dat een basisinkomen als oplossing niet te voorkomen is. Het basisinkomen nu al serieus nemen is geen luxe en een mooi voorbeeld van vooruitzien.
Lees hier het artikel: Duitsers werken niet minder met ‘gratis geld’
Bron: fd.nl
5 mei 2025
Duitsers werken niet minder met ‘gratis geld’
Het Duitse werkloosheidsbeleid wordt strenger, terwijl een basisinkomen misschien wel meer effect sorteert.
Noem het woord Bürgergeld en veel Duitse politici krijgen een rood waas voor ogen. De uitkering, die een ‘menswaardig bestaansminimum’ moet garanderen, zou te hoog zijn en niet stimuleren tot werken, terwijl er geen handhaving is als mensen passend werk aangeboden krijgen. Het cliché wil dat het Duitse arbeidsbureau, de Bundesagentur für Arbeit (BfA), dan amper sancties oplegt.
Dat klopt niet. In 2024 besloten de arbeidsbureaus 369.200 keer een sanctie aan ontvangers van Bürgergeld op te leggen, een stijging van ruim 63% ten opzichte van een jaar eerder. Bij het overgrote deel daarvan ging het om mensen die niet kwamen opdagen bij een afspraak op het arbeidsbureau. Zo’n 23.400 maal ging de BfA over tot een korting omdat iemand geen passend werk of scholing accepteerde. Het aantal personen kan lager liggen, aangezien het gaat om een telling van de straffen en niet van de bestraften.
Helpt handhaven?
De Duitse politiek is al een station verder. Verdedigers van het Bürgergeld voeren al een jaar een verloren strijd. In het coalitieakkoord van CDU/CSU en SPD staat dat de nieuwe regeringspartijen de sociale zekerheid op de schop willen nemen. Er komt een ‘basisverzekering voor werkzoekenden’. Volgens de overeenkomst moet ‘elke werkloze actief naar werk zoeken’. De oplegging van sancties moet eenvoudiger, sneller en minder bureaucratisch, vinden de coalitiepartners. Wie werk blijft weigeren, verliest zijn uitkering volledig.
De hervormingen zijn nog niet doorgevoerd, op 6 mei stemt de Bondsdag over de aanstelling van Friedrich Merz (CDU) als nieuwe bondskanselier. Evengoed blijven politici hun nood over de uitkering klagen. ‘Ik heb een stuk gezien waarin een familie €6000 per maand Bürgergeld krijgt’, zei de partijloze burgemeester Boris Palmer van Tübingen deze week in een discussieprogramma bij de publieke omroep ZDF.
Zoveel? Het ging om een gezin van zeven personen; naast de volwassenen krijgen kinderen ook een toelage. ‘Ze wonen in een duur appartement waar iemand hen afperst’, brieste Palmer. Een toelage voor wonen en verwarming hoort ook bij het Bürgergeld, al scherpt de coalitie ook hier de regels aan.
Driejarig proefproject
De verontwaardiging in het praatprogramma sprak boekdelen over het negatieve sentiment over ‘gratis geld’ voor mensen die ‘niets doen’. En uitgerekend in dat klimaat presenteerden de economische onderzoeksinstelling Deutsches Institut für Wirtschaftsforschung (DIW) en vijf andere instellingen onlangs de resultaten van een driejarig proefproject, waarbij mensen zonder verdere voorwaarden een basisinkomen van €1200 per maand kregen.
Eén van de doelen van het experiment was om in kaart te brengen of ontvangst van zo’n toelage betekent dat mensen minder gaan werken of een vaste dienstbetrekking opgeven om als zelfstandige verder te gaan. Dat bleek niet zo te zijn. ‘De resultaten ontkrachten het stereotype dat het basisinkomen een sociale hangmat is’, zeggen de onderzoekers in een notitie.
Het proefproject begon in 2021 en voorzag in een basisinkomen van €1200 per maand, gedurende drie jaar. De 107 ontvangers, geselecteerd uit een groep van twee miljoen geïnteresseerden, waren allen in de leeftijd van 21 tot 40 jaar en verdienden vóór het basisinkomen tussen de €1100 en €2600 netto per maand.
Tegenover de 107 geluksvogels zette het team rond DIW een controlegroep van 1580 mensen. Dit om te zien of bijvoorbeeld hun bestedingsgedrag significant afweek van de ontvangers van het basisinkomen.
Guller en spaarzamer
Na drie jaar maakten de onderzoekers de balans op. Het bleek dat mensen met een basisinkomen anders dan verwacht niet significant minder waren gaan werken of zich geheel van de arbeidsmarkt hadden teruggetrokken. Ongeveer 90% van de deelnemers kende een werkweek van veertig uur of meer. Ze werkten ondanks het extra geld amper minder dan de controlegroep.
Een andere verwachting, namelijk dat veel basisinkomenontvangers voor zichzelf zouden beginnen, kwam ook niet uit. Gedurende de drie jaar dat het onderzoek liep, steeg het bruto-inkomen van de deelnemers gecorrigeerd voor inflatie met 19,5% en dat van mensen in de vergelijkingsgroep met 24,2%.
Los van inkomen ondervroegen de onderzoekers de deelnemers ook over hun welbevinden. Ze gaven te kennen dat ze zich beter waren gaan voelen. Ze brachten meer tijd door met vrienden en namen vaker deel aan sociale activiteiten.
Ook waren ze meer gaan sparen. Gemiddeld legden ze van hun reguliere loon en het basisinkomen €779 per maand opzij, terwijl de vergelijkingsgroep het hield bij €332 per maand. Gul waren ze eveneens: ze spendeerden €126 per maand aan de ondersteuning van familie en vrienden, meer dan het dubbele van de controlegroep. En ze gaven €28 per maand uit aan goede doelen, tegen €12 per maand bij degenen die geen basisinkomen ontvingen.
De helft van de maandelijkse toelage van €1200 ging volgens het onderzoek naar consumptieve uitgaven, zoals reizen, kleding en recreatie. De onderzoeksgroep gaf gedurende de drie jaar van het project niet meer geld aan wonen uit.
Finse ervaringen
‘Onze resultaten zijn een klein puzzeldeeltje in de beantwoording van de vraag hoe een voor iedereen geldend basisinkomen zonder voorwaarden zou werken’, zei Sandra Bohmann van DIW bij de presentatie van het onderzoek. Ze plaatste ook een belangrijke kanttekening: ‘Ons experiment had een beperkte looptijd van drie jaar. Als mensen weten dat de betalingen over drie jaar stoppen, stoppen ze niet met werken.’ Met andere woorden: dat kan anders zijn bij een permanent basisinkomen.
Om een breder beeld te krijgen, moet je eigenlijk soortgelijke onderzoeken in Spanje, Finland en twee studies in de VS bij elkaar voegen, stelde Bohmann verder. Bij de Amerikaanse experimenten – drie jaar lang $1000 per maand in de periode 2020-2023 – gingen mensen niet méér werken maar minder. Bovendien voelden ze zich niet beter.
De uitkomsten van het Finse onderzoek, dat plaatshad in 2017 en 2018, was dan weer meer in lijn met de Duitse resultaten. Bij dit experiment, dat destijds veel internationale aandacht trok, kreeg een groep van tweeduizend werklozen in de leeftijdsgroep van 25 tot 58 jaar €560 per maand zonder voorwaarden. Ook hier voelden de deelnemers zich gezonder en ervoeren ze minder stress.
Als ze werk kregen, mochten ze in de proefperiode het basisinkomen houden. Ze werkten van november 2017 tot oktober 2018 gemiddeld 78 dagen, zes dagen meer dan de controlegroep die bestond uit werklozen die de toelage niet ontvingen.
Kleine proeven in Nederland
In Nederland zijn tot nu kleinere initiatieven geweest, vooral gericht op jongeren. Dit jaar start in Zwolle een proef waarbij tien dakloze jongeren gedurende een jaar een basisinkomen ontvangen. Ook loopt er sinds 2021 via Stichting het Bouwdepot een project waarbij kwetsbare jongeren met onvoldoende financiële bestaanszekerheid een jaar lang €1150 per maand krijgen. Tot nu ontvingen zo’n tweehonderd mensen de toelage.
In Duitsland lopen dit soort initiatieven al langer. Het land kent sinds 2014 Mein Grundeinkommen, een organisatie die via crowdfunding basisinkomens financiert en verloot. In elf jaar ging er zo’n €20 mln naar ruim tweeduizend deelnemers.
Op 1 mei verloot de ideële organisatie weer ruim dertig basisinkomens. Ze maakt inmiddels onderscheid tussen een ‘utopisch basisinkomen’ (gedurende één jaar €1000 per maand) en een ‘realistisch basisinkomen’ (gedurende drie jaar tot €1200 per maand, plus €350 per maand voor een kind).
Mein Grundeinkommen toonde zich tevreden over de uitkomst van de DIW-studie. Het onderzoek heeft ‘betrouwbare wetenschappelijke gegevens opgeleverd die een op feiten gebaseerd sociaal beleid mogelijk maken’, zei projectleider Janine Busch in een verklaring.
DIW-onderzoeksleider Jürgen Schupp had een boodschap voor de coalitie: ‘Het basisinkomen staat niet op de politieke agenda, maar voor de dringend noodzakelijke ombouw van de sociale zekerheid moeten alle opties meewegen, ook het basisinkomen zonder voorwaarden.’
