Commentaar Vrouwenpartij: een intelligent artikel over een man die zaken wel op een rijtje weet te zetten. Maar wie luistert in deze regering naar verstandige ideeën?
Ons inziens is het grote probleem dat 3 van de 4 regeringspartijen geen ervaring heeft in regeren. We worden geregeerd door amateurs zonder kennis van zaken die maar wat doen, zoals luchtballonnetjes tot beleid verklaren. Het bekende ‘regeren uit de onderbuik’ met veel beloften zonder haalbare doelen, waardoor weinig verder komt dan het oude.
De machteloze macht
De premier is de persoon die het overzicht moet hebben en bewaren, maar vraag je dan niet veel te veel van een premier zonder politieke ervaring? Hoe kan hij zo boven de partijen staan?
Veel ministers staan er na veel vijven en zessen ook machteloos bij als ze de geldende regels en wetten niet voldoende blijken te kennen en regels en weten maar in de weg blijven staan. Het liefst zouden ze ze als ware rechtsextremisten niet willen erkennen en respecteren. Maar hoe doe je dat met een Raad van State en met een EU die over je schouders meekijken? Uh, verdragen opzeggen, uitzonderingsposities bewerkstelligen en toch ook maar weer op zoek gaan naar geitenpaadjes?
Wat overblijft om het falen te maskeren is ruziën, de ander(en) zwart maken en dreigen met aftreden.
Ondertussen?
Ondertussen zijn wij gewone mensen een stuk wijzer geworden.
– De gevolgen van klimaatverandering zijn onomkeerbaar en we moeten ons uit alle macht inzetten om ons te beschermen en behoeden voor de gevolgen. Wachten zal velen onder ons duur komen te staan.
– De woningbouw zit in een spagaat en moet vanuit meer kanten oplossingen worden geboden, zoals biobased bouwen en ’tiny houses’. De pensioenfondsen en banken stimuleren om te beleggen in huizenbouw. Alle regels die huizenruil, kleiner wonen, huizenaanbouw (ouders en kinderen), vakantiehuisbewoning belemmeren, buitenspel zetten. Leegstand, langer dan een half jaar, verbieden.
– De vervuiling van onze samenleving door het boerenbedrijf dient zonder vertraging een halt te worden toegeroepen. Stikstof is een ernstige verstoorder van onze natuur, landbouwvergiften zitten in ons drinkwater en bloed, welke gezondheidsschade veroorzaken bij elke persoon in Nederland, kunstmest is een langzaam vergif voor onze grond en samen met cement de grootste CO2 vervuilers in Nederland.
80% Van de productie van boeren wordt geëxporteerd en komt dus niet op ons bord terecht. Het artikel noemt de boeren, die slechts 3% van onze beroepsbevolking uitmaakt, gijzelaars van de overige 97% van onze beroepsbevolking. Kan AI ons voorrekenen wat boeren onze gezinnen elk jaar kosten?
– Defensie waarborgt onze veiligheid. Investeren in Defensie, in moderne wapens als drones, in AI, is essentieel en niet onderhandelbaar, vinden steeds meer mensen.
– De groeiende kosten van de zorg kunnen gedrukt worden door beloning van gezond gedrag, door hoge inzet op preventie, door inzet van AI en robots, door stimulering van technieken als Crispr Cas en bijvoorbeeld het uitzetten van auto-immuun ziekten.
– Education Eternelle is een oud Frans idee dat een nieuw en noodzakelijk elan kan brengen voor onze onderwezen samenleving van de toekomst.
– Stop met bezuinigen in onderwijs, bij kunst, muziek, bibliotheken, zwembaden, sport want dat is allemaal investeren in de geestelijke en lichamelijke toekomst van Nederland. Wie in de wereld kent Rembrandt, Van Gogh en Mondriaan niet? Onze orkesten en balletgroepen? Onze Dj’s? Wie kent onze sporthelden niet? Het zijn de reclameborden van Nederland.
– AI zal veel banen laten verdwijnen. Een basisinkomen is daarom onvoorkoombaar, begrijpen steeds meer mensen.
– Belast vermogen meer en arbeid minder is mogelijk het belangrijkste punt om harmonie in de samenleving te waarborgen. Zelfs de rijken beginnen dit te beseffen en vragen om hogere belastingen. Toenemende radicalisering, haat en geweld is een groeiend gevaar.
– Belast aandelen transacties is ook een oud idee, wiens tijd is aangebroken. Slechts 0,001% van de waarde van alle transacties zal genoeg opbrengen om de kosten van de gevolgen van klimaatverandering te dekken en de klimaatverandering in te dammen.
In het kort: het hoort over kwaliteit te gaan, niet over kwantiteit. ‘Daar is geen geld voor’ is de grootste smoes waar iedereen in gelooft en oren naar heeft, maar niet meer dan een dooddoener. Voor inflatie is wel genoeg geld?
De tijd van de luchtballonnetjes politiek horen we achter ons te laten en te kiezen voor ‘verbeeldingskracht, moed en daadkracht’ (zie artikel) in ons leven en onze samenleving.
De waarden van de Vrouwenpartij: Eenheid, Harmonie en Samenwerking, zijn de leidende waarden voor onze toekomstige maatschappij die veel dichterbij is dan wie ook denkt.
PS Nadat Wilders ons artikel had gelezen en verder keek naar de ideeën van de Vrouwenpartij, besloot hij ermee te stoppen: hier kan ik niet tegenop, dacht hij. Ik wil niet in de weg staan, ik geef me over.
Lees hier het artikel: Oud-topambtenaar kraakt kabinet: ‘Luchtballonnetjes worden beleid’
Bron: fd.nl
Marijn Jongsma
29 mei 2025
Oud-topambtenaar kraakt kabinet: ‘Luchtballonnetjes worden beleid’
Hans Borstlap ziet dat het parlement op de stoel van de regering zit. ‘Dat hebben we nog nooit meegemaakt.’
‘Trefzeker’, zo omschrijft voormalig topambtenaar Hans Borstlap de harde noten die het Internationaal Monetair Fonds eerder deze maand kraakte over het Nederlandse regeringsbeleid: te veel aandacht voor koopkracht, te weinig voor investeringen. ‘De IMF-economen zeggen het op een keurige manier’, stelt Borstlap vast, ‘maar het is echt heel zorgelijk wat er aan de hand is. Het Nederlandse beleid komt niet veel verder dan wat ik opportunistische praatjes noem.’
De 78-jarige politicoloog bekleedde een lange reeks topposities in de Haagse beleidswereld, bij onder meer de ministeries van Algemene Zaken, Sociale Zaken en Werkgelegenheid en Onderwijs, alsmede bij de Raad van State. Eind 2018 werd hij voorzitter van de Commissie Regulering van Werk, die al snel de Commissie-Borstlap werd genoemd.
Maar Borstlap grijpt in gesprek met het FD het vaakst terug naar zijn tijd als directe adviseur van premier Ruud Lubbers in de jaren 80. Lubbers was de man die Nederland uit een diepe crisis trok, vindt het CDA-lid. ‘Het kabinet Lubbers I combineerde drie eigenschappen die we nu missen: verbeeldingskracht, moed en daadkracht. Lubbers ging toen het nodig was dwars tegen de vakbeweging in. De lonen van ambtenaren gingen met 3% omlaag.’
Nu is de werkloosheid historisch laag en klagen werkgevers juist over een gebrek aan mensen. ‘De kansen die we daardoor missen, dat is óók een crisis’, vindt Borstlap. ‘Net als het tekort aan woningen en de uitdagingen op defensiegebied.’
Het FD spreekt hem in de ‘radiokamer’ van sociëteit De Witte, door jonge notabelen opgericht in 1782 onder het motto ‘gezellig verkeer en geoorloofde uithuizigheid’ en sinds 1870 gevestigd in een statig pand aan Het Plein in Den Haag. Uit de aktetas komt een blocnote met aantekeningen. ‘Ik probeer er een beetje boven te gaan hangen: wat gebeurt hier nou?’
Het IMF schetst het beeld van een land dat te veel bezig is met de korte termijn en grote problemen zoals de stikstofcrisis niet oplost. Hoe zijn we in die situatie terechtgekomen?
‘In de grote beleidsdossiers zoals de arbeidsmarkt, fiscaal beleid, migratie, milieu, volkshuisvesting en ruimtelijke inrichting zit de regelgeving aan het einde van zijn levenscyclus. Neem de arbeidsmarkt. De regelgeving die we daarvoor hebben, is afgestemd op een werkgelegenheid waarin het vaste contract overheerst. Nu geldt dat nog voor ongeveer de helft van de werkenden. Totaal verouderd. Hetzelfde geldt voor het hele fiscale beleid, met toeslagen die meer werken ontmoedigen. De regels zijn inferieur en zo ingewikkeld dat we aan de belastingdienst geen nieuwe opdrachten kunnen geven voor 2029, want ze kunnen het gewoon niet aan.’
De problemen zijn bekend. Waarom slagen we er niet in doorbraken te forceren?
‘Er zit een enorme spanning tussen een benodigde nieuwe aanpak en dit experimentele kabinet dat die aanpak zou moeten bedenken en uitvoeren. Drie van de vier partijen hebben nooit regeringsverantwoordelijkheid gedragen. Bewindslieden moeten op de gang van het ministerie van Financiën wachten totdat de fractievoorzitters eruit komen met de voorjaarsnota! Ik vond het gênant. Het is chaotisch qua inhoud, want ze hebben geen antwoord op de grote vraagstukken, en het is chaotisch qua proces.’
Het gesprek komt op het kabinetsplan om de sociale huren twee jaar lang te bevriezen, waardoor woningcorporaties minder kunnen lenen en dus minder kunnen bouwen. ‘Mona Keijzer (vicepremier en minister van Volkshuisvesting, red.) is een stevige minister, maar ze moet nu iets accepteren waarvan ze zelf zegt: dit kan eigenlijk niet. Ik begrijp eerlijk gezegd niet dat ze het doet, want je zou ook kunnen zeggen: luister, zo zijn we niet getrouwd. Ik regeer en jij zegt daar iets van als Kamer. Dit is geen dualiteit, dit is gewoon het parlement op de stoel van de regering. Dat hebben we nog nooit meegemaakt.’
Borstlap pakt zijn blocnote erbij. ‘Ik zie drie verdelingsvragen: over de begroting, de geografische ruimte en de arbeidsmarkt. Discussie over het budget zijn we gewend. We hebben met Eelco Heinen weer een stevige minister van Financiën. Ik denk dat hij ervoor zorgt dat er geen ongelukken gebeuren. Nieuwe verdelingsvragen zijn de ruimte en de arbeidsmarkt.’
Borstlap vindt dat gevestigde belangen op meerdere terreinen broodnodige verandering tegenhouden.
Heeft u een concreet voorbeeld van zo’n verdelingsvraagstuk?
‘Gijs Tuinman is een enthousiaste staatssecretaris van Defensie. Maar ik zie hem gemakzuchtig op tv aankondigen: we hebben in de toekomst misschien wel 120.000 extra mensen nodig. En niemand die vraagt: maar u kunt nu al duizenden bestaande vacatures niet vervullen. Hoe wilt u al die mensen er dan bij krijgen in de komende jaren? En bovendien, mevrouw Agema (minister van Volksgezondheid, red.) wil extra mensen voor de zorg hebben. Idem voor onderwijs en infrastructuur. Dan de ruimte. Kom ik weer terug op Tuinman. Die zegt: we moeten nieuwe oefenterreinen hebben. Daarin heeft hij gelijk. Maar we zitten al met een stikstofprobleem dat vrijwel elke nieuwe activiteit blokkeert. Er is geen enkele samenhang in het beleid.’
Is dat alleen de politiek te verwijten?
‘We worden gegijzeld door belanghebbenden die baat hebben bij de oude verdeling van publiek geld, ruimte en regels. We hebben een minister van Landbouw die de sector wil beschermen tegen degenen die van mening zijn dat er ruimte moet komen voor andere activiteiten. Als je het heel scherp zegt, dan gijzelt 3% van de beroepsbevolking 97% van de beroepsbevolking die niet in de landbouw zit, maar in diensten en de industrie.’
Ook de milieubeweging is te onverzettelijk, vindt Borstlap. ‘Een deel van de stikstofproblematiek wordt veroorzaakt door de versnippering van natuurgebieden. Voeg de kleine samen! Ga natuur hergroeperen en verplaatsen! Er is geen centimeter oernatuur in Nederland, maar oude afspraken zijn heilig. Weer een deelbelang, maar dan afkomstig van de klassieke milieuverdedigers.’
Even naar uw eigen specialiteit: de arbeidsmarkt.
De Commissie-Borstlap stelde voor om flexwerk minder flex te maken en het vaste contract minder vast. Hoe staan we er vijf jaar later voor?
‘Eddy van Hijum, de minister van Sociale Zaken, komt met voorstellen om flex te beperken, en dat is ook nodig. Maar kijk er eens analytisch naar. De doorgeschoten flexarbeid is het gevolg van het feit dat het vaste contract te vast is. Die kraan staat nog wagenwijd open. Van de vakbeweging mogen we niet praten over het ontslagrecht. Twee jaar doorbetaling van loon bij ziekte bestaat ook nog steeds. Daarmee zijn wij uniek in de wereld. We zijn ook de enige in de wereld waar een bedrijf voor ontslag eerst naar de rechter of het UWV moet. Even scherp gezegd: de vakbeweging gijzelt dit dossier.’
De ‘oude garde’ houdt veel tegen, wil Borstlap maar zeggen. Hij noemt het ‘een klassiek insider-outsidersprobleem’. Daarbij zijn de insiders gericht op de status quo en niet geïnteresseerd in het verbeteren van de situatie van de outsiders – zoals degenen die baat hebben bij een dynamische economie en meer woningen.
In hoeverre is dit ook een bestuurlijk probleem?
U zei eerder dat ministers vooral tegenspraak moeten organiseren in de vorm van kritische ambtenaren.
‘In de jaren 80 en 90 hadden we de Centrale Economische Commissie van vijf sleuteldepartementen onder leiding van de secretaris-generaal van Economische Zaken, waar alle ins en outs werden besproken. Daar hoor je nu niet veel meer van. Lubbers kon daar heel goed mee omgaan. Die zei steeds: schiet eens terug! Zo kom je verder. Dat gebeurt nu nauwelijks meer. Maar de grootste fout ligt toch bij het experimentele karakter van dit kabinet. Het parlement dicteert bijna tot op technisch niveau wat het kabinet moet doen. Ik vind het ongehoord. Het wachten is op een minister die zegt: ik stop ermee, want zo kan ik mijn verantwoordelijkheid niet waarmaken. Politici worden dus niet alleen gegijzeld door belangengroepen, maar ook door een andere politieke constellatie. Luchtballonnetjes worden tot beleid gepromoveerd. Het is chaos. Het geheel blijft vooralsnog overeind door elkaar speeltjes te gunnen, zonder zich af te vragen of het werkt.’
Intussen blijft vernieuwing uit, benadrukt Borstlap, en dat is volgens hem wel degelijk ook een bestuurlijk probleem. Maar eerst wil hij graag een historische anekdote kwijt over de Wet op de leerplicht, die in 1901 werd ingevoerd. ‘Dat is een beroemd verhaal. De Kamer had toen 100 zetels; 50 Kamerleden waren voor, 49 tegen. Wie was die ene? Dat was het kamerlid Francis David Schimmelpenninck. Die was drie dagen voor de stemming van zijn paard gevallen en kon daardoor niet naar Den Haag komen. Waarop de voorstanders van de leerplicht zeiden: “dat paard is verstandiger dan zijn baas”.’
Lacht: ‘Dat is toch schitterend! Maar goed, in 120 jaar is er 4 jaar aan onderwijsplicht bijgekomen. Niet echt indrukwekkend. Ik ben voor een ontwikkelingsverplichting voor alle werkenden, gedurende het hele arbeidzame leven. Dat is echt nodig om de groei van de arbeidsproductiviteit op een hoger peil te krijgen – de sleutel tot economische groei. We zijn als commissie gedurende heel 2019 bezig geweest met dat rapport over de arbeidsmarkt. We werden door iedereen benaderd, maar door niemand van het ministerie van Onderwijs. Nooit! Ik vraag me dan af, waar is men mee bezig op dat departement? Heineken-baas Dolf van den Brink zei vorig jaar bij jullie in de krant met collega-ceo’s te werken aan een deltaplan voor grootschalige om- en bijscholing. Hartstikke goed. Ik vraag aan een van de bewindslieden hier in Den Haag: die man heb je wel uitgenodigd zeker? Nee dus. Dat begrijp ik niet.’
Borstlap wil dat kapitaal en vermogen meer belast worden en arbeid juist minder.
Wat de insiders en outsiders betreft: is dat een ook strijd tussen vermogenden en minder vermogenden?
‘Ja, dat denk ik wel. In dit land zit heel veel vermogen bij de oudere generatie. De babyboomers geven de komende jaren iets van €1000 mrd aan vermogen door aan hun kinderen. Erfbelasting leverde de staat in 2024 €3 mrd op. Elke analyse geeft aan: we zijn een keurig land qua inkomensverdeling, maar scheef qua vermogensverdeling. Nu dreigt de situatie dat ouderen goudgerand het graf in gaan, en kinderen van welvarende ouders doen het stelselmatig beter dan die van niet-welvarende ouders. Dat zijn grote verdelingsvraagstukken. Dan moet je ingrijpen. Kapitaal en vermogen moeten zwaarder belast worden, arbeid juist minder.’
‘We moeten bereid zijn om afstand te nemen van bepaalde verworvenheden, onder meer om de zorg, onderwijs en extra defensie-inspanningen te kunnen financieren. Als je naar een verpleeghuis moet, dan hoef je maximaal €3000 per maand te betalen, zelfs als je een omvangrijk vermogen hebt, terwijl de werkelijke kosten boven de €10.000 liggen en veel mensen dat makkelijk kunnen betalen.’
Wat de krappe arbeidsmarkt betreft: een uitdijende overheid helpt ook niet echt mee.
‘Ik vond het heel goed dat dit kabinet het aantal ambtenaren met 22% wil verminderen nadat het in de vijf jaar daarvoor met 25% was toegenomen. Maar onlangs kwam naar buiten dat er vorig jaar juist een stijging van 6% was! Ik heb de Kamer hier niet over gehoord. Onbegrijpelijk. Bij een bedrijf had een raad van commissarissen een directie die met deze cijfers komt naar huis gestuurd. Is het kabinet wel in control? Al die beleidsambtenaren die de overheid aanneemt kunnen niet naar het bedrijfsleven, maar ook niet naar de zorg of onderwijs. De rijksoverheid is te groot geworden.’
En dat komt mede door de politiek, vindt Borstlap. ‘We moeten naar een robuuster beleid met minder uitzonderingen. De Kamer is ongedisciplineerd, stapelt verlangens. In 2022 werden er 5000 moties ingediend! Als je kans ziet om het aantal ambtenaren substantieel te reduceren, wat de doelstelling was van dit kabinet, dan breng je een bewindsman in een positie in de Kamer om te zeggen: u wilt uitzondering op uitzondering, maar ik doe het niet, want ik heb de mensen niet om het te bedenken en uit te voeren. We kunnen het gewoon niet meer aan. Een paardenmiddel, ik geef het toe. Maar het zou kunnen werken.’
Cv
Hans Borstlap begon zijn carrière als wetenschappelijk medewerker bij het wetenschappelijk instituut van de Anti-Revolutionaire Partij, een voorganger van het CDA. Begin jaren 80 werd hij adviseur van toenmalig premier Ruud Lubbers, daarna was hij topambtenaar bij onder meer Sociale Zaken en Onderwijs. Tussen 2002 en 2016 was hij lid van de Raad van State. Eind 2018 werd hij voorzitter van een commissie die onderzoek deed naar de regelgeving op de arbeidsmarkt en begin 2020 rapport uitbracht.
